Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AlfredNobeliNagrodajegoimienia
11
stajesięzrozumiaławświetlepoglądówizainteresowańNobla.Zmarł
w1896rokuwSanRemo.
Wtestamenciesporządzonymrokprzedśmierciąpozostawiłokołotrzy-
dziestujedenmilionówówczesnychkoronszwedzkichnanagrodyzaszcze-
gólneosiągnięciawdziedzinieliteratury,fizyki,chemii,fizjologiiimedycyny
orazzadziałalnośćnarzeczzbliżeniamiędzynarodami.Zgodniezwolą
Noblapieniądzemająbyćinwestowanewbezpieczneobligacje
NagrodaliterackamiałabyćudzielanazapraceidąceUwidealnymkie-
runku”(poangielskuinanidealdirection,poszwedzkuidealiskriktning).
Sformułowanietoodbieranojakowskazanienaidealizmlubromantyzm,co
stałosiępowodemnieprzyznanianagrodytakimpisarzom,jakHenrikStrin-
berg,AugustStrinbergiLewTołstoj.Zczaseminterpretacjętęzarzucono.
Niejasnybyłtakżezapiswsprawienagródwdziedziniefizykiichemii.
Kontrowersjadotyczyłatego,czyszukająckandydatówdowyróżnienia,na-
leżyodróżniaćodkrywcówodwynalazców,awięcprzedstawicielinaukiod
ludzitechniki.ZapisNoblatakiejróżnicywzasadzienieczynił,wpraktyce
wyróżnieniezaczęłotrafiaćdoteoretyków6.
W1900rokupowstałaFundacjaNobla(Nobelstiftelsen),realizującate-
stamentszwedzkiegochemikaiprzedsiębiorcy.Jestonaprywatnąinstytucją
finansującąiadministrującąprocesemprzyznawanianagród.Fundacjaor-
ganizujetakżesympozjanoblowskiepoświęconeprzełomowymwydarze-
niomwnauceikulturze.W1901rokuNagrodyNoblaprzyznanoporaz
pierwszy.Ichbieżącawysokośćpozostajezależnaoddochodówszwedz-
ko-norweskiejFundacjiNobla,którejsiedzibąjestSztokholm.W1969roku
wyróżnienienoblowskierozszerzononaekonomistów.W1968rokuMarta
HelenaNobel-Oleinikoff(1881–1973),bratanicaAlfredaNobla,zzawodule-
karka,stwierdziła,żerodzinaNoblówniezgodziłabysięnaopatrzeniena-
grodyekonomicznejichnazwiskiem.Podobnestanowiskoprzedstawiał
wXXIwiekuprawnikibyłyombudsmanPeterNobel.
Nagrodawformiepieniężnejwynosiodośmiudodziesięciumilionów
koronszwedzkich,czyliwdużymprzybliżeniuokołomilionaeuro.Jeżeli
laureatówjestdwóch,kwotędzielisięnapołowy,jeżelijestichtrzech,może
zostaćpodzielonaporównolubteżjejpołowatrafiadojednegoznagrodzo-
nych,aresztawjednakowychczęściachdopozostałychosób.Każdynoblista
otrzymujerównieżspecjalnymedal.
Nagrodywdziedzinachfizyki,chemiiiekonomiiprzyznajeKrólewska
SzwedzkaAkademiaNauk,wdziedziniefizjologiiimedycyny–InstytutKa-
rolinska,wdziedzinieliteratury–AkademiaSzwedzka,natomiastzadzia-
łalnośćnarzeczpokojuKomitetNoblaparlamentunorweskiego,złożony
zpięciuosóbnominowanychprzezparlamentarzystów.Wchwiliustanowie-
nianagrodyNorwegiaiSzwecjatworzyłyuniępersonalną.
6Uważasię,żeodpowiednikiemNagrodyNobladlaludzitechnikisąnagrodyiwyróż-
nieniaWorldTechnologyNetwork,przyznawaneod2000roku.
Nobliścizekonomii1969–2021
©WydawnictwoKeyTextsp.zo.o.
www.keytext.com.pl
