Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.MIEJSCEAKCJI
9
pisywjęzykach:rosyjskimipolskim.Wewnątrzobeliskusąschody,pro-
wadzącenasamszczytpomnika.3
Wmieściestacjonowałtrzydziestotysięcznygarnizonrosyjski.
Oficerowiechętnieuczestniczyliwżyciukulturalnym,bywaliwte-
atrachinakoncertach,obecnośćwojskaipolicjinieustannierzucała
sięwoczy.Powiększałasięteżkoloniarosyjska-służbanaterenach
byłegoKrólestwaPolskiegobyłapremiowanawyższymiuposażenia-
mi,więcchętnieprzyjeżdżalitugorliwiurzędnicy-rusyfikatorzy.
Warszawa,otoczonapasemfortyfikacji,musiaławydawaćsięmia-
stemzduszonymiżyjącymwciągłymnapięciu.Równocześniejed-
nakjejmieszkańcyusiłowaliignorowaćrosyjskąobecnośćwmieście.
Wliteraturzerzadkomożnaznaleźćjejślady,prasapolskojęzyczna
starałasięzamieszczaćtylkoobowiązkoweinformacjeurzędowe;
czasemdopieroingerencjacenzurywymuszaławydrukowaniewia-
domościożyciuinnychprowincjiCesarstwaRosyjskiego.Miasto
ogromnymwysiłkiemstarałosiębronićswojejtożsamości,zachowy-
waćdystansmiędzyoficjalnymżyciempaństwowymizachowaniem
ciągłościswojejkultury.Ipamiętaćoprawdziwejhistoriiioswoich
bohaterach,którychnazwiskniewolnobyłowspominać.Wyspiański
niemógłnieodczuwaćkontrastutychdwurzeczywistości.WWar-
szawietakodmiennejodKrakowa,gdzieminionatradycjastawała
sięczęstoprzedmiotemwidowiskowych,usypiającychpatriotyczne
sumieniamanifestacji,spotkałinnąhistorię.Niewyrażonąinieroz-
liczoną,nieodżałowanąaskazanąnamilczenie.Jeśliwięcistniało
wPolscejakieśmiasto,gdziezdławionapamięćpowstańwpisywała
sięwrzeczywistąprzestrzeń,byłatoWarszawa.Ichybadopiero
wWarszawiepoetastanąłwobecświadectwhistoriinajbliższej,
wciążjeszczeobolałejiniezakończonej.
ŻadnychjednakwrażeńzWarszawyWyspiańskinieprzekazał
wlistach,którewysyłałstąddoLucjanaRydla.On,któryniezwykle
przenikliwie,czasemironicznie,wkrótkichsłowachumiałuchwycić
charakteroglądanychmiejscowości4,któryprzyglądałsiętwarzom
si33Warszawanaszychpradziadków,WydawnictwoRe-print,Warszawa[b.d.],współ-
czesnyreprintIlustrowanegoprzewodnikapoWarszawiewrazztreściwymopisem
okolicmiasta,Warszawa1893,s.61-62.
si44KilkamiesięcypóźniejpisałnaprzykładzKatowic:nJesttowielkiemiastomalut-
kie.Zupełniebrzydkieigłupie,alepraktyczne,eleganckieimądre”-ListyStanisła-
waWyspiańskiegodoLucjanaRydla,oprac.L.PłoszewskiiM.Rydlowa,Kraków
