Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
III.KOMPOZYCJA
19
byćobchodemżałobnympopolskichpowstaniach,anipotragicznym
dlaPolakówwiekudziewiętnastym.Wyspiańskipisałswójdramat
ztekstamihistorykówwręku,wedlenichukładałschematfabular-
nyiczasemściśleodtwarzałprzebiegzdarzeń,ulegałsugestywnemu
nastrojowiautentyku.Aprzecieżwtrwającąnieprzerwaniedysku-
sjęopowstaniachwłączałsięnaswójwłasnysposób.Niechodziło
mujużoudramatyzowanieprzeciwstawnychargumentówwyjaśnia-
jącychtragizmklęski,orozdzielanieracjiiferowaniewyroków.
Chciałpytać,jakiejestznaczenietychwydarzeń,awięcichwspół-
czesnafunkcja.Jakuporaćsięzpamięciąonich,nieodrzucającjej?
Trudnobyłobyodpowiedziećwprostnapytanie,czymwistociejest
tenutwór,ponieważnajpełniejcharakteryzujegodwoistośćperspe-
ktywy,zktórejprzedstawianeiocenianesąpokazanezdarzenia.
Wyspiańskinieustannieposługujesiępoetykąprzeciwstawień,pro-
wokacyjnienawetzgęszczonychopozycji.
Zaczynającodpoziomuelementarnego,odirytującegowrażliwe
uchohistorykaliteratury13zgrzytliwegozderzeniafragmentówpo-
etyckoskandalicznychzprzejmującymipartiamilirycznymi.Obok
niezdarnychrymówWyspiańskiumieszczasarkazmpomistrzow-
skukonstruowanychkrótkich,jadowitychdialogów.Wprzepełnio-
nejniepokojemrozmowieKurutyzWielkimKsięciemnajpierwje-
denwersskładasięzczterechreplik(II,24),chwilępóźniejsześćna-
syconychdwuznacznościąreplikzmieściłosięwtrzechwersach(27-
29).Polatachzgodynato,żeWyspiańskiniezawszeradziłsobie
zformąwierszaswoichdramatów,dzisiajwartospytać,czynierobił
tegoświadomie,czynietraktowałpoetyckiejkarykaturyjakonarzę-
dziaekspresji.Dowodzątegoprzytoczonewcześniejostatniezdania
Wysockiegonawołującegodowalki,którebadaczetwórczościpoety
traktowalinaogółjakoprzykładkompromitujący.Takiepytaniewy-
dajesięszczególnieuzasadnionewobecprzykładówwskazujących,
żeWyspiańskiumiałteżnadformąwierszaprecyzyjniepanować.
Jakwlirycznychmonologachpoległych,żegnającychsięzżyciemna
scenieTeatruNaWyspie.Jakwtedy,kiedyJoannazAresemnapro-
guPałacuŁazienkowskiegoobserwująskładająceskrzydłaBoginie
Zwycięstwa:
si1313Por.W.Borowy,dz.cyt.,s.311.
