Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
użytkownikówtegoświatopoglądu,aleposiadawystarczającodużo
elementówwspólnych,bysensownieużywaćtegoterminuogólnego.
-
Światopoglądzawieraelementynaukowe,ideologiczneczyflozofczne.
Rzeczywiście,jakpokażę,światopoglądneoateistycznyzawieraichbar-
dzowiele.Jednakświatopoglądytworzązupełnieinnepolateoretyczne,
któreczasaminakładająsięnaszczegółowepolanaukiczy(jakiejś)filo-
zofii,alesączymśodrębnym,zarazempierwotniejszym,jakibardziej
powierzchownym.Dlategonależyodróżnićświatopoglądod:
a)
nauki:światopoglądmożemiećpodstawynaukowe,alenaukąnie
jest.Naukawwersjihardsciencetostawianiehipoteziweryfikacja
empiryczna,natomiastwwersjisofsciencetoteoretycznieuporząd-
kowanerozumieniekulturybądźjejposzczególnychwytworów.
Wtymsensieświatopogląd,zwłaszczawinteresującejmniewersji
publicznej,możemiećwielewspólnychobszarówznauką-jakjest
wwypadkunowegoateizmu-alenienależygoznaukąmylić;
b)
ideologii:boideologiatowzamierzeniuspójnyprojektrealizowany
(często)wpraktycespołeczneji(zawsze)wpraktycepolitycznej.Po-
nadtoideologiajestnarzędziemkształtowaniarzeczywistościspo-
łecznejpoprzezprzymus,anawetprzemoc.Jesttojednaktylkojedno
zwieluznaczeńtegoniezwyklerozpowszechnionegodzisiaj,azatem
nieostregoimałoprzydatnegopojęcia
10
.Nawetjeślizgodzimysięco
dopewnychelementówwspólnychróżnychrozumieńtegotermi-
nu,czylinapraktyczny(społecznyipolityczny)kontekstjegoużycia
wwiększościznaczeń,tookażesię,żeideologiajestczymśinnymniż
światopogląd,którymoże,aleniemusioznaczaćgotowościpraktycz-
negozaangażowaniapolitycznego,atymbardziejwykorzystywa-
niaformprzymusu.Jeśliświatopoglądzgłaszaliczneroszczeniado
kształtuisposobufunkcjonowaniainstytucjipaństwowych,jakjest
wwypadkuneoateizmu,tomożemyzasadniemówićoświatopoglą-
dziesilniezideologizowanym.Istniejewreszcierozumienieideologii
minajbliższe:jakodoktryny,którawimiękonkretnielubabstrak-
cyjniezdefiniowanegotelosujestwstaniepoświęcićniemaldowolną
Światopogląd
31
10
TerryEagletonjużnawstępieswojegohistorycznegoszkicunatematideologiiprzedsta-
wiaaższesnaściewspółczesnychużyćtegoterminu(międzyinnymiprocesprodukcji
znaczeń,znakówiwartościwżyciuspołecznym;ideepomagającelegitymizowaćdomi-
nującąwładzępolityczną;systematyczniezakłócanakomunikacja;połączeniedyskursu
iwładzy;medium,zapomocąktóregoaktorzyspołeczniusensowniająswójświat),pod-
kreślając,żeczęśćznichjestzesobązupełnieniekompatybilna[Eagleton1991:1-2].
