Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wywiódłowookreśleniezosobistejteoriisztuki,zainteresowanejnieauto-
nomicznymjęzykiembadanialiteratury,dojakiegodążyłwłaśniestruktura-
lizm,leczprzemianamiświadomości,kodyfikowanymiiomawianymiprzede
wszystkimwnowoczesnychpismachfilozoficznychorazdziełachliterac-
kich-choćnaobronękrytykadodaćnależy,żeomawianetekstywciążpod-
dająbadaczomibadaczkomwieleinteresującychtropów.
UkutyprzezSandaueraterminnależałobyzatemanalizowaćwkontekście
wykładumyśliestetycznej,zawartegowewspomnianejrozprawieOjedności
treściiformy.Kluczowepojęcietematudefiniowałontambowiem-przynaj-
mniejwewłasnymmniemaniu-inaczej,niżsiętozwykleczyni:ntematjest
obiektywizacjątreści,wyobrażeniemkonkretnym,przypomocyktóregoarty-
stademonstrujeswójstosunekdorzeczywistości”10,podczasgdytradycyjnie
ntematemjestnieprzeżycieartysty,leczrzeczywistość,skądjezaczerpnął”11.
Wymagatooczywiścieuzupełnieniadefinicjitreści:ntreśćznakunazywamy
myślą,treśćobjawu-uczuciem.Myśleć-znaczy,przynajmniejmentalnie,
znakować;czuć-znaczychciećcośzdziałać.Myśljestrefleksyjna,uczucie-
nierefleksyjne;toteżjestonozasadniczoniewyrażalne.Jeślijenazywamy,
zmieniamytymsamymjegoistotęnarefleksyjną”12.
Opisującutworyautotematycznekonsekwentnienarzędziamizapropono-
wanymiprzeztwórcęterminu,należałobywięcpowiedzieć,żesątoteksty,
którychtematemjestproblematyzacjaichstosunkudosiebiesamych,prze-
filtrowanajednakprzezrefleksjępodmiotutworzącego.Wartozwrócićuwa-
gęnato,najakąinterpretacjępodatnejesttuujęcietematudzieła.Sandauer
nietylerezygnujetuzkategoriipowiązanychzreferencjalnością,ileniejako
odwracaichwektor:tematjesttuwidzianyjakoto,cowprocesietwórczym
osiągasięwwynikurefleksyjnegowysiłku,aniejakopodglebiesztuki-treści
nieodnosząsiędotematu,czylielementurzeczywistości,aletemat,rezultat
pracypojęciowej,sformułowanyzostajeniejakowtórniewobecnich.Badacz
opowiadasiętuwięcwpewiensposóbzapierwszeństwemafektywnegoczy
doświadczeniowegowymiarutworzenia,któregoefektydopierozczasem
plastycznych,obrazowych.Jakoklasycznyprzykładnsytuacji”miseenabymepodajesię
umiejscowienieosoby(figury,przedmiotuitp.)międzydwomalustrami,któreprodukują
nieskończonąliczbęodbić.Zracjifaktu,żetenzaczerpniętyzheraldykiterminrzadziej
odnoszonyjestdoliteratury,gdziezresztąpodzielandialektyczną”formułęinnychokre-
śleń,niezajmujęsięnimbliżej-nawetwkontekścieomawianegodalejautotematyzmu
nikonicznego”zwieluwzględównieokazujesięporęczny.Zob.np.J.J.White,Tesemi-
oticsoftheMise-en-Abyme,w:TeMotivatedSign:IconicityinLanguageandLiterature,
red.M.Nänny,O.Fischer,Amsterdam-Philadelphia2001.
10A.Sandauer,Ojednościtreściiformy,dz.cyt.,s.61.
11Tamże.
12Tamże,s.56.
14
