Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Częśćpierwsza:Próbyokreśleniakomizmu
................................................................
14
zahamowania
JeżeliArystotelesowichodziopodmiotprzeżyciakomicznego,którym
restraint),4.teo-
(releasefrom
możebyćjednostka,grupaludzilubcałespołeczeństwo,topozaokreś-
rieambiwalencji.
lanymprzezniegozakresemkomizmuznajdąsiękomediesatyryczne,
Por.H.Monro,
traktującewłaśnieozjawiskachszkodliwychzpunktuwidzeniapodmio-
Argumentof
Laughter,Notre
tuibędącychczęstoprzyczynąjegocierpień.Międzyinnymibędzietodo-
Dame1963.
tyczyćprzynajmniejczęścikomediiArystofanesaznanychprzecieżAry-
21Arystoteles,
Poetyka,[w:]
stotelesowi.
tegoż,Trzypoetyki
klasyczne,Wro-
Jeżelizaśtanieszkodliwośćmadotyczyćprzedmiotu,tomożnawobectego
cław1951,s.11.
wysunąćinnezastrzeżenia.Czasemktośjestśmiesznywłaśniedlatego,że
ponosidotkliwąszkodę,naprzykładuważającyswojążonęzaanioła,aper-
fidnieprzezniązdradzanyRakzŻabusiGabrieliZapolskiejlubzdemasko-
wanywkońcuiponoszącyprzykrekonsekwencjeświętoszekiobłudnikczy
podłykarierowicz.
Podsumowując,stwierdzićnależy,żearystotelesowskieokreśleniekomizmu,
chociażtłumaczypewnejegoprzejawy,jestjednakzawąskie.Nieobejmuje
onozłożonychformkomizmu,wktórychśmiechłączysięzewspółczuciem
lubgniewem.Sytuacjeipostaciekomicznemogąbyćtakżeszkodliweibo-
lesne.Śmiechbędącywyrazemprzeżyciakomizmumożebyćzłośliwyidra-
pieżny.Istniejetakżetakitypkomizmu,któryokreślanyjestjakoWśmiech
przezłzy”.
OkreślenieArystotelesajestchybatakżewpewnymsensiezaszerokie.Na
przykładnieładnepismolubbłędyortograficznemogąniewywoływaćcier-
pieńiniewyrządzaćwiększejszkody,mimotonawetwtedyniezawszesą
przyczynądoznańkomicznych.
2.SubiektywizmHobbesaiStendhala
WczasachnowożytnychpodobnąteoriękomizmutworzyThomasHobbes.
Poczucieśmiesznościjesttonaglepowstałeuczuciewyższościisamoza-
dowoleniawynikająceznieoczekiwanegouświadomieniasobieprzewagi
nadkimś,ktozachowałsięniewłaściwielubwinnysposóbujawniłswoją
22Por.T.Hobbes,
niższość22.
Elementyfilozofii,
t.2,Kraków
WprzeciwieństwiedoArystotelesa,którycharakteryzowałkomizmgłównie
1956,s.142.
odstronyprzedmiotowej,Hobbesanalizujezjawiskośmiesznościodstrony
doznańpodmiotu,inicjująctymsamympopularnewXIXiXXwiekupsycho-
logiczneteoriekomizmu.
