Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Częśćpierwsza:Próbyokreśleniakomizmu
................................................................
15
Hobbesporazpierwszytakżewyrażapogląd,żewprzeżyciukomizmuistotną
rolęodgrywaniespodzianka.Podkreślaonwyraźnie,żemynieoczeki-
wanieinagleuświadamiamysobieswojąwyższośćnadprzedmiotem
komicznymidlategopojawiasięnieoczekiwanaradośćizadowole-
niewyrażającesięwśmiechu.
Uczuciewyższościczyteżwłasnejprzewagipodmiotuprzeżyciakomicznego
nadprzedmiotemkomicznymrozumianewnajszerszymznaczeniurzeczywi-
ścietowarzyszyniektórymzjawiskomkomicznym.Koncepcjataczęściowo
tłumaczyprzyjemnydlapodmiotucharakterprzeżyćkomizmu.
OkreślenieHobbesajestszerszeodokreśleniaArystotelesa.Zakrespojęcia
komizmuuHobbesajestprzytymograniczonyzastrzeżeniem,żeswojąwyż-
szośćnadprzedmiotemmusisobiepodmiotuświadomićnagleinieoczeki-
wanie.Każdyjednaksportowiec,którywielerazybrałudziałwzawodach
sportowych,polegającychnabezpośredniejindywidualnejwalcezjednym
czywielomaprzeciwnikami,możedaćtakżeprzykłady,kiedynagleinie-
spodziewanieuświadamiałsobieswojąwyższośćnadprzeciwnikiem.Byłoto
napewnoprzyjemneiradosneuczucie,alenajczęściejniemającezwiązku
zkomizmem.
KoncepcjaHobbesajestjednaknietylkozaszeroka,lecztakżezawąska–
nieobejmujewszystkichzjawiskkomizmu.Potwierdzasięonawodniesie-
niudowiększościpostacikomicznych(przybardzoszerokimrozumieniupo-
czuciawyższości),nietłumaczyjednakwielusytuacjikomicznych,wktórych
niewystępujejakiśwyraźnyobiektośmieszania,aniteżwiększościdowcipów,
któresąprzecieżjednązpostacikomizmusłownego.Nadkimbowiem
możemyodczuwaćwyższość,jeżelidowcipnikogoniewyśmiewa?Nadtwór-
cądowcipuczynadopowiadającymdowcip?Chybanie.Możewięcnadsa-
mymsobą,ponieważjeszczeprzedchwiląniepotrafiliśmypojąćdowcipu?
Teżnie,boprzecieżimszybciejzrozumiemydowcip,tymlepiej.WZwolniony
refleks”nietylkoniejestwarunkiemdoznaniakomizmu,leczprzeciwnie,
osłabiajelubuniemożliwia.Śmiejem
ysięchybazsamegodowcipu,który
niemakpiarskiego,agresywnegocharakteru,ajestnaprzykładzaskakują-
cym,paradoksalnym,alejednaktrafnymspostrzeżeniem.Możemywówczas
doświadczaćjedyniepoznawczegoWsamozadowolenia”,atakżeodczuwaćsa-
tysfakcję,żewlotpojęliśmydowcip,aleniemusituwystępowaćwjakiej-
kolwiekformiewyższośćnadkimś,ktosięzachowałniewłaściwielub
winnysposóbujawniłswojąniższość.Przeciwnie,toautorudanegodowcipu
