Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP:POLITYKAWOJNY
9
przeciwnika;atooznacza,żerządisojusznicyprzeciwni-
kamuszązostaćzmuszenidopodpisaniapokoju,albolud-
nośćmusizostaćpoddananaszejwoli;inaczejnawetgdy
będziemycałkowicieokupowaćwrogikraj,wojnamożewy-
buchnąćnanowo,albogdzieśnajegoterenie,albodzięki
pomocyudzielonejprzezsojuszników.Możesiętorównież
rzeczjasnazdarzyćpopodpisaniupokoju,alefakttennie
wskazujenanicinnegojaktylkonato,iżżadnawojnanie
zawierawsobieelementówcałkowitegoizupełnegozakoń-
czenia.Alemimotego,żetaksięrzeczymają,wrazzzawar-
ciempokojuwygasajednakzawszekilkaogniskzapalnych,
któreinaczejtliłybysięwukryciu,anamiętnościstająsię
stłumione,jakożewszyscy,którychumysłyskłaniająsięku
pokojowi,aktórychwkażdymkrajuiwkażdymczasiejest
wielkaliczba,odchodzązupełnieodścieżkizbrojnegoopo-
ru.Cokolwiekbysiępóźniejwydarzyło,zawszemusimypo-
strzegaćceljakoosiągnięty,asprawywojennezakończone,
poprzezzawarciepokoju”.
Clausewitzzwracałteżuwagęnaczynnikludzki,naro-
lęprzywódcy,namorależołnierzy,ichwolęwalkiiwiarę
wzwycięstwo.Gloryfikowałwielkichwodzów,przypisując
imcechyprzynależnegeniuszom.Przypominatosłynne
zdanieNapoleona,że„nawojnienieludziesąważni,lecz
człowiek”.Takżewspółcześniwodzowielubiąwystępować
wrolimężówstanu,realizując„wolęwiększości”.Nawetje-
ślitejwiększościniepodpierająbadaniaspołecznejopinii.
Właśnieopiniaspołecznajesttymelementem,który
Clausewitzpomijałcałkowicie,żyłwszakżewzmilitaryzowa-
nympaństwiepruskim.Nastrojówspołecznychwspółcześni
wodzowielekceważyćniemogą,boichwładzawdemokra-
cjijednakabsolutnąniejest,czegodobitnymprzykładem
byławojnawWietnamie.Wydarzeniaz11września2001
roku,nasilającesięzagrożenieterroryzmemsąkolejnymsy-
gnałem.Nowoczesnawojnatojużnieokopy,piechotaiar-
