Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pieniądze
Wyobraźmysobieteraz,żenaszspłaconywtensposóbwierzycielmusinagle
udaćsiędolekarza.Niemaprzysobieżadnychpieniędzy.„Alepaniedoktorze,
mamtukwitzpralninaodbiórzimowejkurtki,chybabędzienapanadobra,
możepanweźmiejakozapłatę?”.Doktorzgadzasię,alewartośćkurtkijest
większaniżjegohonorarium,wobectegoproponujewydaćresztękwitemztej
samejpralninaspodnie.Powoliwszyscyorientująsię,żemogąwzajemnezobo-
wiązaniadozapłatyregulowaćkwitamizpralniicorazrzadziejktośnaprawdę
odbierawypranąodzież.Rzeczyoddanedopralnistająsięniemodneiniszczeją,
alenikomutonieprzeszkadza.Ludziekupująnowe,wciążjednakpłacąsobie
wzajemniekwitaminaodbiórtychrzeczy.Wkońcuniktniezauważa,żepralnia
gdzieśzniknęła.
Historianiecoabstrakcyjna,alejesttotylkoznacznieprzesadzonaiubar-
wionaprawda.Przezwielewiekówpieniądzmusiałmiećpokryciewzłocielub
srebrze.OdejścieodsrebradokonałosiędopierowdrugiejpołowieXIXwieku.
To,cookreślamydzisiajmianemgoldstandard,zostałowprowadzonewNiem-
czech,Francji,Holandii,Belgii,Szwajcariiiwkrajachskandynawskichwlatach
1870-1878,wAustriiw1892roku,wStanachZjednoczonychw1893roku,
wRosjiw1899roku,awJaponiiwroku1897.Złotostałosiępieniądzem
międzynarodowymiutrzymałostabilnąpozycjędowybuchuIwojnyświa-
towej.Wojnazburzyłatendelikatnymiędzynarodowysystemwalutowy.Jego
przywróceniemzajętosięprzykońcuostatniejwojnyświatowej.Nakonferencji
wBrettonWoodswamerykańskimstanieNewHampshirewroku1944postano-
wiono,żekażdykrajokreśliwartośćswojejwalutywzłocie.Podstawowąwalutą
byłdolar,warty
35uncjizłota.Bankimogływymieniaćdolarynazłotoiodwrot-
1
nie.Systemnazwanygoldexchangestandardprzetrwałtylko27lat.W1971
rokuprezydentUSARichardNixonzawiesiłwymienialnośćdolarównazłoto.
Obecniecorazczęściejwidzimypieniądzetylkojakociągicyfrnaswoim
koncie.Wtymprzypadkuniemażadnejrzeczy,któramabyćpieniądzem.Jest
tylkonapis,liczbawpamięcikomputerabanku.Tejednostkisąniemaltaksa-
mopomyślanejaktalaryKanta.OtóżImmanuelKantdowodził,żestotalarów
pomyślane(dziśpowiedzielibyśmy:wirtualne)nieróżnisięodstutalarówrze-
czywistychniczym,opróczistnienia.Takiestwierdzeniewyglądanaoczywiste
ipozbawionegłębszegosensu.Aleprzecieżpłacimynacodzień„pomyślanymi”
złotówkami.Gdybywszyscybyliobdarzenidoskonałąpamięciąistuprocentowo
uczciwi,moglibyśmysobiewyobrazić,żeobywamysiębezjakichkolwiekpienię-
dzypozawłaśniewirtualnymi.
Aleczywartosięnadtymwogólezastanawiać?Pieniądzeto...pieniądze.
Przykasiesklepowejwyjmuję50złotychzportfela,kładęnaladę,otrzymuję
resztęizabieramkupionetowary.Zamiastmonetibanknotówmogęużyćkarty
kredytowejigdykasjerkanaciśniestosowneEnter,mogęsobiewyobrazić,że
11
