Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
OPOLITYCEPRZEMOCY
20
wrogiemcałegoświata.Początkiemwszystkichsystemówpolitycz-
nychjestzatempowszechnawrogość-zakładaHobbes.Nawet
jednaktennajstraszniejszy,najczarniejszyinajwstrętniejszypoczą-
tekwystarczy,bymożnabyłozałożyćpaństwo.Trzebatylkopojąć
umysłem,żewkażdymstanieświatamusząistniećjakieśprawa
ijakieśuprawnienia,iżetenormymogąbyćalbonaturalne,albo
ustanowione.
Prawastanowioneiuprawnieniastanowionetoprostasprawa.
Sąoneustalaneprzezsuwerena.Onwydajenakazyionprzyzna-
jeuprawnienia.Wracjonalniedziałającympaństwietedecyzje
sąprzyjmowanebezprotestuiwykonywanebezszemrania.Na-
tomiastnaturalneprawainaturalneuprawnieniaistniejąnawet
wświecie,wktórymniemażadnejwładzy,amożenawetludzi.
Wtedyonemówią(choćniktichniesłyszy),cowolnobyłobyro-
bićracjonalnymistotom,którebysięnaglepojawiły,icoteistoty
musiałybyrobić,byprzetrwać.Prawazpewnościąwykluczająsię
zuprawnieniamidotyczącymitychsamychsytuacji.Albowolno
napadaćnabogatszego,itojestnaturalneuprawnienie,albonie
wolnonapadać,itakmówiprawonatury.Albowolnoszukaćsojusz-
ników,itojestuprawnienie,albomusimydziałaćsamotnie,botego
żądaprawonaturyitd.Głównymzadaniemfilozofiipolitykijest
więc-uważaHobbes-ustalenie,jakbrzmiąprawanatury.Gdybę-
dziemytowiedzieć,wszystkowpolitycestaniesięjasne,ponieważ
to,coniejestprawemnatury,będzienaturalnymuprawnieniem.
WedługHobbesaistniejedwadzieściaprawnatury-itunieste-
tytenautorpoleganaswobodnejpewnościsiebie.Dlaczegodwa-
dzieścia,aniejednolubdwawięcej,czynawetsto?Numerowane
reguływtraktatachpolitycznych(byniewspomniećoteologicz-
nych)sąjakdziurywłodzi-imjestichwięcej,tymwięcejwody
wpadadośrodkaiłódźszybciejtonie.
Hobbespodkreśla,żeumowajestzawartatylkomiędzypodda-
nymi,aniemiędzynimiakrólem.Królajeszczeniema,gdyobywa-
telezakładająpaństwo,więctonieonjesttwórcąumowy.Agdy
