Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
OPOLITYCEPRZEMOCY
26
Burkelowiprzypisujesiępowiedzenie,żedoskonałademokra-
cjajestnajbardziejbezwstydnąrzecząnaświecie,ponieważuczy
roszczeniowościipozwalanarzucaćwszystkimzdaniewiększo-
ścitylkodlatego,żewiększośćjestduża,amniejszośćjestmała.
Wefekciedemokracjaprzeradzasięwtyranię.Konserwatystama
więcejzaufaniadoinstytucjipolitycznychniżdospołeczeństwa.
Nastrojespołeczneszybkoulegajązmianie,nowemodyinowe
żądaniapolityczneszybkozdobywająsobiepoparcieiszybkoje
tracą.Próbawprowadzeniaichwżycieczęstozawodzi.Wtymsen-
siespołeczeństwojestwiększąfikcjąniżpaństwo.Podwzględem
zdolnościdokonsekwentnegoiracjonalnegodziałaniaspołeczeń-
stwopozostajedalekowtylezapaństwem.Państwoprzestrze-
gazasadwykonalnościpodjętychdziałańalboidziewrozsypkę.
Natomiastspołeczeństwalubiąbyćinfantylne,niekonsekwentne,
roszczenioweimarzycielskie.Swymbałaganememocjonalnym
stwarzająwięcejproblemów,niżdobrzedziałającepaństwojest
wstanierozwiązać.
KonserwatystąbyłteżGeorgWilhelmFriedrichHegel,alegdy
Burkeodrzucałdemokracjęitwierdził,żeonanieuchronnieprze-
radzasięwochlokrację(rządytłumu),Hegelwspierałdemokrację
iwierzył,żewwoliluduobjawiasięduchepoki.Ceniłtradycję,zwy-
czaje,przetestowanerozwiązaniaiutrwalonystylżycia.Byłprzeko-
nany,żeto,codługotrwało,dowiodłoswejwartości.Amówiącjego
specjalnymjęzykiem-dowiodło,żejestwcieleniemduchaepoki.
BurkelaiHegladzieliłajeszczejednaróżnica.Choćobajbylikonser-
watystami.Burkewzasadziepotępiałużycieprzemocy,ponieważ
sądził,żeprzemocsłużygłówniecelomrewolucyjnym,którymbrak
moralnegousprawiedliwienia.Hegelnatomiastwierzyłwpotęgę
faktówdokonanychwpolityce.Ktowygrałwojnę,dowiódł,żesiły
historiisąpojegostronie.Tojestdośćzabobonnawiara,alejeślijest
praktykowanauparcie,nabierapozorupotwierdzonejempirycznie
teorii.TymtrikiemHegelzdobyłsobiewielkąliczbęzwolenników,
przedewszystkimwśródmarksistów.
