Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
RobertPyka
zacjiisamorządzenia,któregowpraktyce–jakdotąd–nigdzienieudało
sięjeszczeosiągnąć.Posługującsiętakimrozumieniemdemokracji,nie
traktujemyjejjakookreślonegostanu,który–razosiągnięty–utrzymuje
sięsiłąwłasnejinercji,alestaramysięzrozumiećprzebiegprocesówde-
mokratycznych,atymsamymstaramysięocenićkondycjęifaktyczne
funkcjonowaniesamejdemokracji.Okazujesiębowiem,żewystępowanie
instytucjiiprocedur,należącychdokanonudemokracji,niegwarantuje
jeszczesprawnegodziałaniaspołeczeństwademokratycznego.
Socjologmożewtymzakresiepostawićniektóreznastępującychpy-
tań:Czyformalnarównośćobywateliwzakresieuczestnictwawprocesie
demokratycznymgwarantowanaswobodamiobywatelskimi,czyteżpo-
wszechnym,czynnymibiernymprawemwyborczym,przekładasięna
równośćfaktyczną?,Czywystępująwtymzakresiejakieśnierówności,
powodująceograniczeniefaktycznegouczestnictwapolitycznegopew-
nychkategoriiobywateli?,Jeżelitak,tojakiesąichźródłaorazkonse-
kwencjedlafunkcjonowaniaspołeczeństwademokratycznego?Wreszcie,
jakąrolęwprzebieguwspomnianychzjawiskodgrywarodzina,środowi-
skowychowaniaorazsystemedukacji?
Ideałdemokracjiprzedstawicielskiejzakładafunkcjonowanieobywa-
telidobrzepoinformowanych,dysponującychniezbędnąwiedzą,atym
samymikompetencjamipolitycznymi,interesującychsiępolitykąiśle-
dzącychwydarzeniazjejsfery,zdolnychdodefiniowaniawłasnychinte-
resówipodejmowanianatejpodstawieracjonalnychdziałań.Czytacy
obywatelewystępowalijednakgdziekolwiekwrzeczywistości?Jeślinie,
toczyniekompetencja,aczasemwręczignorancjapolitycznaobywateli
przekreślamożliwośćbudowyspołeczeństwaprawdziwiedemokratyczne-
go?Próbujączbliżyćsiędoodpowiedzinapostawionepytania,zrelacjo-
nowanezostanądwapodejściawystępującewewspółczesnejsocjologii
polityki.Pierwsze,topodejścieklasyczne,posługującesiętypemideal-
nymobywatelaeksperta,drugiepodejściewykształciłosiępodkoniec
XXwieku,wnimdemokracjaprzedstawianajestjakoelementkultury,
podlegającyistotnymzmianom,wwynikuktórychmodyfikacjiulega
takżeobrazidealnegoobywatela.
Postawieniediagnozypolskiejdemokracjiniejestzadaniemłatwym.
Napodstawieanalizywłaściwychaktównormatywnychzustawązasad-
nicząnaczelemożnastwierdzić,żePolskaspełniakryteriaproceduralne
demokracji.Większyproblempojawiasię,gdynależyocenićjejfaktyczną
kondycję,konsolidacjęistabilnośćczywreszciestanpolskiegospołeczeń-
stwaobywatelskiego.Wszystkowskazujebowiemnato,żepolskiespołe-
czeństwomawtymzakresiejeszczewieledozrobienia.
Badaniapaneloweprzeprowadzonewlatach1998–2006pokazują,
zjednejstrony,wzrostświadomościPolakówwzakresiepotrzebypodej-
