Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DZIENNIKIFILOZOFICZNE
16
wiek,którycieszyjakodarodlosuismucijakoprzybliżeniedo
śmierci(Montaignedajeinneznakomiteprzykłady).Żadneuczu-
cie,nawetwzniosłeiwszechogarniające,niepokazujedobrego
życia.Abyprzekonaćsięotymostatnim,musimypozostaćprzy
szachownicyipoczekać,ażkulturawykonaswójruch,poraz
kolejnywzbudzającwnaspokoręipoczucieniedoskonałości.
Rozważmywreszcie,zdawałobysię,najoczywistsząhipotezę.
Dobreżyciejestpoprostudobrem,jakieczynimy.Urzeczywist-
niającjakieśdobro,nadajemyswemużyciujedynąwartość,jaka
jestmupotrzebna.Hipotezatablakniejednakdośćszybko.Otóż
dobranietworząspójnegouniwersum.Jednewchodząinnym
wdrogęwtymsensie,żeniesposóbsobiewyobrazićichreali-
zacjibeznaruszeniainnych.Odskrajnejfrustracjiwywołanejtym
spostrzeżeniemratujenaszazwyczajzałożenie,żedobratworzą
hierarchięijestzupełnienormalne,żeniższeustępująwyższym.
Problemwtym,żegdybyśmyzawszewybieralipomiędzydobrami
wyższymiiniższymi,niebyłobyżadnychproblemówdecyzyjnych.
NaprzykładIwanKaramazowwiedziałbydoskonale,żeszczęście
ludzkościniejestwartełzydziecka,iprzestałbyzamęczaćkolej-
nepokoleniaswoimpytaniem.Ajednakzamęcza,amyzamęczać
siędajemy,czując,żejestnieusuwalne,żejeślichodziohierarchię
dóbr,pozostajemyzawszewsytuacjinieznośnejniepewności.
Współczesnateoriadecyzjiosiągnęławiele,jeślichodziopo-
znawanieregułrządzącychpodejmowaniemdecyzjiwsytuacji,
kiedydobrasąwspółmierneimożnajewłączyćdoogólnegora-
chunkuużyteczności,czyliwielkościdóbrpomnożonychprzez
prawdopodobieństwaichrealizacji.Otóżmaksymalizacjajednych
użytecznościpowodujenaruszenieinnych,coskłaniaracjonalny
podmiotdozatrzymaniasięwpunkciezwanymrównowagąPa-
reto(odnazwiskaznakomitegowłoskiegomatematyka).Wtym
staniekażdapróbapolepszeniaswejsytuacjipociągniezasobą
pogorszeniesytuacjiinnych,corodzipoczucieniesprawiedliwo-
ści,tozaś(zakładającprawidłowądyspozycjęmoralną)powinno
