Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
lubinnych,opcjęirracjonalną.Wreszciezaśmożnaiwartopytaćoto,
czywskazywanaprzezniektórychpotrzebanamysłunadtym,cona-
zywająmianemponadracjonalnego,prowadzidoirracjonalizmu,czy
teżnie.Kłopotytepoczęścimogąmiećprzyczynynaturypojęciowej.
Rodzisiębowiemtutajprzypuszczenie,żewsporzeoracjonalizm
(racjonalność)możemymiećdoczynienianietylkozmerytoryczny-
miróżnicamistanowisk,lecztakżezodmiennymrozumieniemtermi-
nuflracjonalnośćB.flRacjonalnośćBmawieleużyć,nawetgdyograni-
czyćsiędosferysamejfilozofii.Wydajesię,żetermintenżemożna
traktowaćjakomającytzw.rodzinęznaczeń.
Terminten,mającrozmaiteznaczenia(imwięcejuwzględnianych
sfer,tymwięcejznaczeń)niewydajesięjednaktylkozwykłymtermi-
nemwieloznacznym.Przybliższejbowiemanalizie,terminynra-
cjonalizm/irracjonalizmB,czyteżracjonalność/irracjonalnośćB,
wydająsięterminaminietylkoopisowymi,lecztakżewartościu-
jącymi.Bycieracjonalnym(rzadziejirracjonalnym)jestwartościo-
wanepozytywnie,stanowiskozaśprzeciwne-negatywnie.Terminy
tewykazujątymsamymniejakiepodobieństwodoterminów,które
należądoklasytzw.terminówistotniespornych,byposłużyćsiękate-
goriąpojęciowązaproponowanąwlatach50.przezW.B.Galliego1.
Przynależnośćdotejkategoriijestcharakterystycznadlawielutermi-
nówbędącychprzedmiotemwielowiekowychniekiedysporów.Jeżeli
weźmiemypoduwagętakieterminy,jak:fldemokracja,fldziełosztu-
kiBczyfldoktrynachrześcijańskaB,tozauważymy,żecechująsięone
zabarwieniememocjonalnymorazdotycząprzedmiotówczyideiuzna-
wanychzawartościowe.Pojęciate,couwidaczniaGallie,mająotwarty
charakter,coczynijepodatnyminarozmaiteinterpretacje.Ichanaliza
wykazujezarazem,żeniedajesięznaleźćjakiegośjednegoużycia,
któremożnabypotraktowaćjakostandardowe.Różnegrupyużytkow-
nikówpodtrzymująstanowisko,żewłaśniecharakterystycznedlatejże
1
Por.W.B.Gallie,EssentiallyContestedConcepts,nProceedingsoftheAristotelianSo-
cietyn1955-1956,56,s.167-198,passim.
10
