Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
M.Karwat,Ozłośliwejdyskredytacji.Manipulowaniewizerunkiemprzeciwnika,Warszawa2006
ISBN978-83-01-14966-6,©byWNPWN2006
Krytykajakonarzędziewalki
39
Zatemokreślenie'polemika’jestuzasadnionewtedy,gdymamydoczynienia
zuzasadnianiemtezyobłędnościiszkodliwościczyichśpoglądów–czytoprzezwy-
kazywanieichnieprawdziwości,kwestionowanieidowodzeniebezpodstawnościzało-
żeń,czyprzezujawnianiewewnętrznejniespójnościcudzegostanowiska,czyteżprzez
obnażanienieszczerościcudzychdeklaracji,demaskowanieukrytychintencji.Intencją
polemikijestprzeciwstawieniesiętemu,conaszymzdaniemjestbłędne,nieadekwat-
ne,anachroniczne;azarazem„wyprostowanie”tego,cozostałowypaczonewobrazie
niepełnym,złudnymlubkłamliwym.
Polemikastanowipróbęprzezwyciężeniapewnychnastawieńczysposobówrozważania,ze-
rwaniaztakczęstospotykanymwsytuacjachkonfliktowychkonserwatyzmemmyślenia,skła-
niającymdowzbranianiasięprzedszukaniemnowychrozwiązańidrógwyjścia,przedwypra-
cowywaniemnowychocenikoncepcji.Przezwyciężanietych„zaszłości”wymagazdaniasobie
sprawy,żezniekształcająoneprocesodbioruiprzetwarzaniainformacji,ograniczajązdolność
ichnależytegowartościowania,grożąutratąkrytycyzmuiodwoływaniemsiędoiluzji21.
Wtymsensiepolemika(wewłaściwymsensietegosłowa)niejestpoprostu
„znakiemsprzeciwu”,alezaproszeniemdomyślenia,krytykąpodjętąwodpowiedzi
nautrwaloneipowtarzanestereotypy,mity,złudzenialubwodpowiedzina„świeże
głupstwa”.
Istotnymiwyznacznikamipojęciapolemikisąjegoprzedmiotiforma.Określeniategonieod-
nosimyprzecieżanidokłótniwmaglu,anidorozróbkipodkioskiemzpiwemczypyskówki
wtramwaju.
Polemikabowiemtradycyjniekojarzonajestzkontrowersjądotyczącąważkichspołeczniete-
matów,awięcgłównieproblemówpolitycznych,naukowych,społecznychczyartystycznych.
Przedmiotemsporusąsprawymogącezainteresowaćwiększąliczbęludzi,jakieśśrodowisko
czygrupęspołeczną,choćbyróżnicazdańwystępowałabezpośredniomiędzydwomapoje-
dynczymiludźmi.Bywa,żesenstakiejpolemikiniejestnależyciedocenianywchwili,gdysię
onatoczy,żetematjestzbyttrudnylubspecjalistyczny,bymócwdanejchwilizainteresować
szerszykrągludzi.Jednakzawszeoznaczeniutakiejkontrowersjidecydujerzeczywistawaga
problemu,któregoonadotyczy,jejspołecznysenswidzianynietylkowwymiarzedoraźnym,
aleiperspektywicznym22.
Sprawdzianemtego,czyrzeczywiściemamydoczynieniazpolemiką,czyteż
zpospolitą„pyskówką”i„przepychanką”jestwłaśnieautotelicznystatusprawdy,
przywoływanychzasad.Zamiarustaleniaprawdy,„oddzieleniaziarnaodplew”,
interpretacjilubobronypewnychzasadjesttucelemsamymwsobie,aniejedy-
nienarzędziem,okazją,pretekstemdoindywidualnegolubzespołowegopopisu,
autopromocjiiautoreklamy.Intencjemająwięccharakterautonomicznieideowy
ipoznawczy,anietylkopragmatyczno-instrumentalny(bo„trzebabronićswoich
pozycji”).Podobniejestzmotywacjąpolemiki:pobudkąniejesttunp.urażonagod-
ność,miłośćwłasnaczymegalomaniagrupowa,chęćrewanżuzajakąśzłośliwość,
21Tamże.
22Tamże,s.142.
