Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
13
ponentuwewnętrznego(subiektywnego)wymagajednakfunkcjonalnegouza-
sadnienia.Sferydoznańwewnętrznychnieodnosisiębowiemdointencjonal-
nychtreści,nietraktujesięjejjakoreprezentacjiobiektywnychdesygnatów.
Prostepołączenietychdwóchwątkówrefleksjinadświadomościąpowoduje,że
pojęcieświadomościrobiwrażeniedziwacznejhybrydy,złożonejzniespójnych
założeńteoretycznych.
Powyższyproblemjestrozważanypodkątemmożliwościwyodrębnieniaro-
dzajówświadomości.NedBlock(1995)zaproponowałdwarodzajeświadomo-
ści:świadomośćdoznaniową(phenomenalconsciousness–P)iświadomość
operacyjną(accesconsciousness–A).Pomysłtenwywołujelicznekontrower-
sje,międzyinnymipodajesięwwątpliwośćzasadnośćwyodrębnieniaświado-
mościP,niewątpliwiejednakinspirujeonpróbyporządkowaniaprzejawów
świadomości.
Blockcharakteryzujeświadomośćdoznaniową(P)wkategoriachjakości
sensorycznych,odczućafektywnych,pragnień.ŚwiadomośćPjestpierwotna
iendogenna,posiadawłaściwościmotywacyjne.Możnająinterpretowaćjako
emanacjęaktywnościmózgunaprzykładsynchronizacyjnejoscylacjirytmu
EEG35–75Hz(Crick,Koch,1990).
WprzeciwieństwiedoP,świadomośćoperacyjna(A)macharakterintencjo-
nalny.Zawierareprezentacjeobiektówizdarzeń,któreodgrywająrolęprzesła-
nekrozumowania,kontrolidziałania,komunikowaniasięitakdalej.
RozważającwzajemnerelacjePiA,Blocknieznajdujerealnegoprzykładu
świadomościAbezświadomościP.Takąteoretycznąmożliwośćilustrujetylko
przykłademinteligentnegorobota.WystępowanieświadomościPbezświado-
mościAzachodziwtedy,kiedydoznaniawewnętrzne(zjawiskasubiektywne)
niesąpoddanewerbalizacjiiniesąuwzględnianewracjonalnejkontrolizacho-
wania.Matomiejsceuniemowlęcia,byćmożeuosóbzcałkowitąafazją,
otakimstaniemówiąregułyuprawianiamedytacjizen.Nieświadomośćdoznań
wewnętrznychnapoziomieAprzyjednoczesnejichświadomościnapoziomie
Pjestbranapoduwagęwwyjaśnianiuniektórychrodzajówzaburzeńemocjo-
nalnych.
Zpowyższegowynika,żeświadomośćPnależypotraktowaćjakopierwotną,
naktórejjestnadbudowanaświadomośćA.Możnanawetpróbowaćuzasadnić
pogląd,żeświadomośćAtowistocierzeczyzdawaniesobiesprawyzjakości
zjawisksubiektywnychnapoziomieświadomościP.Ztejperspektywybadanie
zjawisksubiektywnychmogłobybyćmożliwedziękidostępnościwerbalnych
danychozjawiskachzpoziomuświadomościP.Należyjednakzaznaczyć,iż
związekmiędzyświadomościąPiAniejestinterpretowanyjednostronnie.We-
długBlockaświadomośćPiświadomośćAsąwzajemniezależnefunkcjonal-
nie.Znaczyto,żerównieżtreścinależącedoświadomościAoddziałująna
świadomośćP,wywołującdoznaniaemocjonalne.
Kategoria„doświadczeniesubiektywne”(domenaP)odnosisiędosponta-
nicznych,wewnętrznychdoznańafektywno-motywacyjnych.Dotyczyrównież
afektywnychskutkówkonstatacjipoznawczych,dokonywanychnapoziomie
operacyjnym(A).Zachodzitowtedy,gdynaprzykładspostrzeżonyprzedmiot
