Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Sadźmy,przyjacielu,róże...,czyliooptymizmie
rozpaczliwychwwymowie,takichjakNędznicy;ufnośćwzdolnośćod-
zyskiwaniaprzezczłowiekajegogodności,naprawieniakrzywd,anade
wszystko-wpotęgęmiłości(KatedraMariiPannywParyżu)torównież
elementoptymistyczny.
Mówiącooptymizmiewliteraturze,mówimyalboowymowiedzieł,
alboopostawietwórców.Wtympierwszymwypadku(wymowautwo-
ru)jesttokwestiainterpretacjiisposoburozumieniadanegotekstu,
choćwniektórychprzypadkachinterpretacjatakajestoczywista.Na
jakiejpodstawiejednak,iczywogóle,możnawypowiadaćsięoopty-
mizmieautorów?Czywtejkwestiimamyprawoprzechodzićwprostod
dziełdoichtwórcówiviceversa?
Ooptymizmiejakouogólnionejpostawiejakiegośtwórcymożemy
mówićzapewnewówczas,gdy,dlaprzykładu,wjegokolejnychutwo-
rachpowracaoptymistycznawizjaświata,zasadzającasięnaakcepta-
cjirzeczywistościilosu,nadzieinaprzyszłość-zwłaszczagdypełni
wnichważkąrolę.TakwyglądasytuacjawprzypadkuGoszczyńskiego,
atakżeMickiewicza.Przysadzeniuróż,Królzamczyska,KonradWallen-
rod,Dziady,PanTadeuszukazujątrwałątendencjęichautorówdopo-
dejmowaniatematów,kierującychnasząmyślwstronęoptymistycznej
wizjiświata.PodobniewprzypadkuNovalisa(HenrykOfterdingen,Ucz-
niowiezSais,Hymny)czy,zwłaszcza,Wordswortha(Preludiumiliczne
wiersze)iinnych,tuniewspomnianych.
Mówiącwkontekścieoptymizmuotakróżnychprzecieżtwórcach
jakNovalis,Wordsworth,MickiewiczczyGoszczyński,możnazadać
sobiepytanie,czywolnoinależyobecnośćtejidei(lubteżpostawy)
wiązaćwjakikolwieksposóbzczasemiokolicznościamihistoryczno-
-narodowo-literacko-filozoficznymiichtwórczości.Inaczejrzeczujmu-
jąc,czymożnaorzekaćotym,dojakiegostopnia(idlaczego)bylilub
nieromantykami,przynależelidoromantycznejformacjiumysłowej
iartystycznej,piszącdziełaooptymistycznej,wistocie,wymowie.Jawi
sięteżinnyproblem:czyoptymizm(lubjegobrak)jestsignumczasu
(romantyzmpesymistyczny,aoptymizm-nieromantyczny),czycechą
osoby?Iczy,wobectego,możnamówić,żeskoromamydoczynienia
zoptymizmem,toniezromantyzmem?
Można,jaksądzę,bronićromantycznegooptymizmu-itonietylko
wjegoheroicznej,aleimniejheroicznej,pogodniejszej,aniekiedyuto-
pijnejwersji.Nietylkodlatego,żedlakażdejkategorii,uznawanejza
~61~
