Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
przezrezygnacjęzpełnieniarólspołecznychcharakterystycznych
dlawiekudorosłego,izolacjęodotoczenia,atakżeporzucanie
dotychczasowychdrógaktywności,comanaceluprzygotowanie
człowiekastaregodocałkowitegowycofania,awięc
śmierci52.Proceswyłączaniawarunkowanyjestdwutorowo
–zarównoprzezsamąosobęstarsząijejdążenia,jakiprzez
społeczeństwo,którewychodzinaprzeciwoczekiwaniomludzi
wpodeszłymwieku.Mówisięwtymkontekścieopodwójnej
funkcjonalnościprocesuwycofywaniasięseniorów.Zjednejstrony
umożliwiaoneliminowaniestresów,atakżeryzykaporażki,które
niejednokrotnietowarzysząpodejmowaniunowychzadań,zdrugiej
zapewniastabilnośćinstytucjispołecznych,dziękipłynnemu
zastępowaniustarszegopokoleniaprzezmłodsze53.Jednakże,jak
podkreślająkrytycyomawianejteorii,istniejewieleprzesłanek
wskazujących,żezjawiskowyłączaniasięseniorówniejest
dokońcapowszechne.Przykładmogątutajstanowićpracownicy
naukiczyartyści,którzymimowiekuemerytalnegopozostająnadal
czynnizawodowo.Wątpliwościnasuwająsiętakże,jeślichodzi
odobrowolnośćwycofaniasię,bywaonobowiemniekiedy
wymuszoneprzezwarunkispołeczne,instytucjonalneczykulturowe,
różnegotypunaciskiwpostacinp.systemuodprawfinansowychczy
organizacjiprzyjęćpożegnalnychstarszychpracowników54.
Przeciwstawnakoncepcjiwyłączaniajestteoriaaktywności
(activitytheory),reprezentowanam.in.przezRichardaCavana,
RobertaHavighurstaiRuthAlbrecht.Jejtwórcypodkreślają,
żeaktywnośćstanowipotrzebęnaturalnąipowszechną,występującą
wkażdymokresieżycia,takżewfinalnym,awyłączanieludzi
starszychzsystemuspołecznego,rozumianejakoDurkheimowski
faktspołeczny,odbywasiębezichzgodyiprzyzwolenia,stającsię
źródłemcierpieńiproblemówadaptacyjnychnaskutek
ekskluzji55.Wzwiązkuztym,żewstarościniektórerolespołeczne
przestająbyćpełnione(np.rolapracownika),człowiekpowinien
dążyćdorealizowaniaformdlatychrólzastępczych,awięctakich,
któreskompensująewentualnebraki.Matoolbrzymieznaczenie,
gdyżpodejmowanawpodeszłymwiekuaktywnośćstanowiważny
elementzdrowegoprzebiegustarzeniasię,pozostającwistotnym
związkuzeszczęściem,dobrymsamopoczuciemisprawnością.
Teoriatacieszysięsporymuznaniemwśródgerontologów,choćnie
jestwolnaodniedostatków.NajedenznichwskazujeJanuszHalik,
