Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
poprzedzającymrozwiązanietejorganizacjiprzezwładzepaństwowe.Interesującepo-
znawczomateriałyzlat20.XXwiekuzawierająniewielkiezespołyaktKomendPolicji
PaństwowejwPuckuiWejherowie,przechowywanewoddzialegdyńskimArchiwum
PaństwowegowGdańsku.Nielicznychinformacjidotyczącychdziałalnościgdyńskichnaro-
dowcówdostarczyłakwerendaaktsamorządówpowiatowychwWejherowie,Kartuzach,
KościerzynieiStarogardzie,atakżeKomisariatuRzeczypospolitejPolskiejwGdańsku.
Natomiastprzeprowadzonakwerendaniedoprowadziładoodkryciawspomnień
czyrelacji,pozostawionychprzezgdyńskichdziałaczynarodowych.Wwiększościprzy-
padkówniebyłomożliwenawetodtworzenieichdalszychlosów(powybuchuwojny
w1939roku)aninawiązaniekontaktuzichżyjącymipotomkami.Jedynymiznanymi
przekazamisporządzonymiprzezprzedwojennychsympatykówendecjisąwspomnie-
niaks.KlemensaPrzewoskiegoiks.JózefaSzarkowskiego.Niestety,tepierwszedotyczą
okresupowybuchuwojny1września1939roku,aponadto—zapewnezewzględówau-
tocenzuralnych—jedneidrugiepozbawionesąbezpośrednichodniesieńdoObozu
Narodowego
14
.Autorzyzdecydowanejwiększościzachowanychwspomnieńwydanych
drukiemlubrelacjiprzechowywanychwzbiorachArchiwumPaństwowegowGdańsku
orazBibliotekiGdańskiejPAN,oilewyrażalipoglądypolityczne,deklarowaliswąsym-
patiędosanacji(FranciszekSokół,JulianRummel,BolesławKasprowicz)lublewicy
socjalistycznejbądźkomunistycznej(AdamBałaban,AlfredPrzybój-Jarecki,Kazimierz
Rusinek,atakżeAntoniChadrian,StanisławDuraj,AntoniKopeć,PiotrKos,AntoniKo-
złowski,MieczysławaMatuszak,JanTyburski).Sympatycysanacjiniebylizainteresowani
opisywaniemdziałalnościendecji,ponieważzregułyulegalipropagandowemumitowi
Gdynibudowanejod1926rokuprzezrządwWarszawieistanowiącejbastionjegowpły-
wów.Paradoksalnie,znaczącąrolęendecjidocenialijejnajwięksiprzeciwnicy,czylidawni
działaczesocjalistyczni,którzypopierwsze:zapamiętali,zkimrywalizowaliowpływy
wmieście,zaśpodrugie,traktowalijakooczywistość,żeObózNarodowystanowiłdomi-
nującąsiłępolitycznąwśródmieściuGdyni
15
.
BadaczdziejówmiędzywojennejGdynimusipamiętać,żezarównoźródłarządowe
(zachowanewarchiwachówczesnegoMinisterstwaSprawWewnętrznychczyIIOddziału
MinisterstwaSprawWojskowych)orazprzekazywspomnienioweczypamiętnikarskie
zawierająinformacje,jakprzyznałMieczysławWidernik,Πwznacznejswejczęścijedno-
stronneiniezawszeprawdziwe”
.JózefZielińskiblisko30lattemutrafniescharaktery-
zowałproblemy,przedktórymistajehistorykdziejówObozuNarodowegowzwiązku
14
J.Szarkowski,Wychowawcapokoleń:wspomnienia,Gdynia1996;K.Przewoski,Okupacyjnewspomnienia
proboszczazOksywia,cz.1-2,ΠRocznikGdyński”1989/90,nr9,s.311-336;ΠRocznikGdyński”1991,
nr10,s.345-362.
15
A.Bałaban,Kosynierzywświetleprawdy:1939,NowyJork1979;drukowanewspomnieniasocjalistów:
A.Przybój-JareckiiK.Rusinek[w:]PPS:Wspomnieniazlat1918-1939,t.2,Warszawa1987.Wykazrelacji
przechowywanychwArchiwumPaństwowymwGdańskuznajdujesięwBibliografii.
15
