Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Obrazycodzienności.PolskiemalarstworodzajoweIpołowyXIXwieku
***
MaxFriedländerzauważył,żeokreślenie„sztukarodzajowa”(anglgenre)jest
terminemniejasnym,oniepewnychgranicach,łatwiejszymdonegatywnego
niżpozytywnegozdefiniowanialDokategorii„rodzajowości”zaliczasięwięc,
wedługbadacza,wszystkietedzieła,które-choćniemająznaczeniahisto-
rycznego,religijnegoczymitologicznego-przedstawiajączłowiekiaijegoza-
jęcia,wszystkoto,coniejestcharakteryzowanelubuświęconeprzezwiedzę,
ideęczywiarę
2
lPodejścietakiejestkonsekwencjąhistoriitegogatunku,przez
wiekiusuwanegowcieńinnychmotywówlChoćscenyrodzajowe,rozumiane
-bardziejintuicyjnieniżsłownikowo-jakoprzedstawieniażyciacodzienne-
go,stanowiłyistotnądziedzinęsztukiodsamegojejzarania,toprzezwięk-
szączęśćjejdziejówpozostawałynienazwanelFunkcja,jakąpełniływramach
dawnejtwórczościartystycznej,podległaipoddanadominacji„ważniejszych”
gatunków,sprawiła,żezaichdefinicjęwystarczałakonstatacja,iżnienależą
dodziedzinystorii,portretuczypejzażulGdyzaśwkońcu,dopierouschyłku
epokinowożytnej,pojawiłysiępróbyustaleniaterminologiitejgałęzisztuki,
ichefektybyłytakniejednoznaczne,żeproblemraczejkomplikowałyniżroz-
wiązywałylTenwyraźnyrozdźwiękmiędzypraktykąartystycznąarefleksją
teoretyczną,międzydługimidziejamirozwojuprzedstawieńrodzajowychabez
porównaniakrótszątradycjąichwyodrębnianiajakoosobnejdziedzinyoraz
związanegoztymstworzeniapojęcia„scenyrodzajowej”,stanowidodatkowy
problembadawczyl
Nowożytnadyskusjaozakresachtematycznychmalarstwarozpoczęłasię
w1435rokuwrazzesłynnąmetaforąLeonaBattistyAlbertiegooobrazie,który
jest„jakgdybyotwarteokno,przezktórewidaćhistorię”
3
lPowracającewielo-
krotnienałamachjegotraktatuDepicturasłowostorianiezyskałoprecyzyjniej-
szejdefinicjiponadstwierdzenie,żechodziokompozycjęfiguralnązawierającą
elementnarracyjny4lAlbertiijestwswychrozważaniachomalarstwieskupiony
bardziejnazagadnieniachformyitechnikimalarskiejniżobrazowanychtreści,
którymstawiajedynietakiewymagania,byzajmowaływidzaibyłydlaniego
zrozumiałelNiemniejwpóźniejszychswychpismachstworzyłzarysteoriika-
tegoryzującejtematymalarskie,nieuzależnionejjednakbezpośrednioodideolo-
gicznychrang,leczzwiązanejzproblemaminaturypraktycznej-dostosowania
2
MlJlFriedländer,Landscape,Portrait,Still-life.TheirOriginandDevelopment,NewYork1951,
sl154lJeżeliniepodanoinaczej-tekstcytowanyprzełożyłaAlŚwiętosławskal
3LlBlAlberti,Omalarstwie,opraclMlRzepińska,Wrocław-Warszawa-Kraków1963,sl19l
4MlRzepińska,Komentarz,[w:]ibidem,sl63-64l
