Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
logicznezadecydowałyoniespotykanymwcałychKarpatachrozległymzasięgu
torfowisk,zwłaszczawysokichwtejkotlinie[8,15].Podwzględemliczbytorfowisk
wysokich,jednaknaogółniewielkichrozmiarów,wyróżniająsiętakżedwiedoliny
wZachodnichBieszczadachgórnegoSanuiWołosatego,gdziewodawpodłożu
torfówjestretencjonowanawnajwiększymstopniuwstożkachnapływowych[7].
OcenęantropogenicznychzmianretencjiwódwtorfachbadanychobszarówKar-
patpolskichopartonaudokumentowanejhistoriidziałalnościczłowiekawostat-
nich400latach.
Obszarybadań
KotlinaOrawsko-NowotarskarozwinęłasięnapograniczuCentralnychKarpat
ZachodnichiZewnętrznychKarpatZachodnich,iwystępujepopółnocnejstronie
masywuTatrosiągającego2655mn.p.m.PrzylegająceodpółnocydokotlinyBeski-
dy,orzeźbiegórśrednich,zbudowanezfliszumagurskiego.Większośćobszaru
położonegomiędzyTatramiikotlinąstanowiąwysokiepogórzazbudowanezfliszu
podhalańskiego.KotlinaOrawsko-Nowotarskazajmujepowierzchnię643km2ipo-
łożonajestnawysokości487-800mn.p.m.Przezniąprowadzipołudnikowokon-
tynentalnydziałwodnyoddzielającydorzeczeMorzaCzarnegooddorzeczaBałty-
ku.Kotlinęprzedzielagranicapolsko-słowacka(67%kotlinyleżynaterytorium
Polski).Mazałożeniatektoniczneijestwypełnionaosadamijeziornymiwiekuneo-
geńskiego,naktórychleżążwiryczwartorzędowepokryte2-metrowąwarstwągli-
ny.Żwirowestożkiglacifluwialnetrzechrzek(CzarnegoDunajca,BiałegoDunajca,
Białki)pokrywająprawiecałednokotliny.Napowierzchnitychstożkówuformo-
wanestopnieterasoweilokalniepaleokoryta,gdziewewklęsłychformachtere-
nuwystępująwypływypłytkichwódpodziemnych,wysączającychsięzwodonoś-
nychżwirówprzezsłaboprzepuszczalnegliny[6,8].Stabilnewypływytychwód
umożliwiająrozwójsiedliskhydrogenicznych,gdzietworząsiętorfowiskaniskie,
apóźniejwysokie.Opróczczynnikówhydrogeologicznychigeomorfologicznych
rozwojowitorfowiskwKotlinieOrawsko-Nowotarskiejsprzyjachłodnywilgotny
klimat(opady1000mm).
Aktualnie3%powierzchniKotlinyOrawsko-Nowotarskiejzajmująsiedliskaroś-
linnościhydrofilnej,alebeztorfu,atorfowiskaniskieszczątkowekopułytorfo-
wiskwysokichipotorfiazzachowanąnawetcienkąwarstwątorfurazem9%.
Torfowiskanależądotopogenicznychlubsoligenicznych,atylkonielicznedo
ombrogenicznych.Występująonenawysokościod592do770mn.p.m.[15].Tor-
fowiskawtejkotliniepodlegałyodXVIIwiekuantropogenicznejdegradacjiibyły
najpierwwypalane,apóźniejichzasięgigrubośćzłożaulegałydalszejredukcji,
znajwiększymnasileniemwdrugiejpołowieXIXwiekuiwpierwszejpołowieXX
wieku,naskutekwybieraniatorfuiosuszaniazapomocągęstejsiatkirowów[6,
8,15].Po1990rokunaskutekmalejącegowybieraniatorfu,głównienalokalne
celeopałowe,kurczeniezasięgukopułtorfowychuległozwolnieniu,awniektó-
36