Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Oświeceniowakrytykazabobonu…
31
jącezasadnośćwiarywzabobony.Hrabiaposzukiwałrównieżwzorców
dlaswoichopowieściwliteraturzepięknejorazwróżnegorodzajuza-
bytkachkultury.JakzauważyłBronisławGubrynowicz:
Ossoliński[ł]zapamiętałargumenty,jakiebyływysuwaneprzez
przedstawicielioświecenia.RozczytaniesięwdziełachPliniusza,da-
lejwtraktatachśredniowiecznych,poznanierozmaitychgadekiopo-
wieścipełnychprzesądów,zachowanychwrękopiśmiennychmiscella-
neach,podtrzymywałotozainteresowanieszperacza,poszukującego
ciąglenowości;wreszciewgenezieWieczorówrolęważnąodegrał
wpływfrancuskiejliteraturyromansowejzLesage’mid’Argens’emna
czele9.
Śladywymienionychwprzywołanymcytacieinspiracjilekturowych
wróżnymstopniuwidocznesąwposzczególnychopowiadaniach,skła-
dającychsięnacyklWieczorówbadeńskich.
Opróczczerpaniawzorówzliteraturyorazztoczącychsięwpolskiej
kulturzeXVIII-wiecznejpolemik,dotyczącychkwestiiwiarywzabobo-
ny,wpływnahrabiegomogłamiećrównieżatmosferaWiednia,wktó-
rymOssolińskiprzebywałodlatdziewięćdziesiątychXVIIIwieku.Nie
byłzresztąjedynymPolakiem,znajdującymsięwówczaswtymmie-
ście.JakstwierdzaRomanTaborski,flliczbaPolakówprzebywających
wWiedniuwydatniewzrosłapopierwszymrozbiorzePolskiw1772r.,
kiedytoprawiecałatakzwanapóźniejGalicjaznalazłasięwgrani-
cachmonarchiihabsburskiej”10.Zmiastemtymzwiązanibylimiędzy
innymiksiążęJózefPoniatowski,AdamKazimierzCzartoryski,Iza-
bellazCzartoryskichLubomirskaczyMichałDzierżanowski11.
JózefMaksymilianOssolińskiporazpierwszyodwiedziłWiedeń
w1790roku,jakoczłonekpolskiejdeputacji,którejzadaniembyło
przedstawienieLeopoldowiIIdokumentówzwiązanychzprogramem
reformdlaGalicji.W1796roku,poupadkupowstaniakościuszkow-
skiego,hrabiazamieszkałnastałewWiedniuipozostałtamażdo
swojejśmierci,czyli1826roku,zajmującsięmiędzyinnymidziałalno-
ściąnaukowąigromadzeniemzbiorówdlaswojejsłynnejbiblioteki12.
WczasiepobytuwpaństwieaustriackimspisywałteżWieczorybadeń-
skie.Trudnowskazaćdokładnądatęichnarodzin–zazwyczajprzyj-
mujesię,żezbiórzacząłpowstawaćpodkoniecXVIIIwieku(oczym
9B.Gubrynowicz:JózefMaksymilianOssoliński.Człowiekipisarz.Lwów
1928,s.77.
10R.Taborski:PolacywWiedniu.Kraków2001,s.36.
11Zob.ibidem,s.36–41.
12R.Taborski:Wśródwiedeńskichpoloników.Wrocław1983,s.35–42.
