Od przesłanki do konkluzji

Tomasz Nowak

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-8012-186-7

DOI:

Wydawnictwo:

Uniwersytet Śląski

Rok wydania:

2014

Liczba stron:

354

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Nowak, Tomasz. Od przesłanki do konkluzji. Red. . Katowice: Uniwersytet Śląski, 2014, 354 s. ISBN 978-83-8012-186-7

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Nowak, T.

T1 Od przesłanki do konkluzji

PB Uniwersytet Śląski

PP Katowice

YR 2014

SN 978-83-8012-186-7

Bibliografia BibTex:

@Book{ 117630, author = "Nowak, Tomasz", editor = "", title = "Od przesłanki do konkluzji", publisher = "Uniwersytet Śląski", year = "2014", address = "Katowice", isbn = "978-83-8012-186-7" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Nowak, Tomasz

ED -

TI - Od przesłanki do konkluzji

PB - Uniwersytet Śląski

CY - Katowice

PY - 2014

SN - 978-83-8012-186-7

ER -

Netografia (standard APA):

Nowak, Tomasz. Od przesłanki do konkluzji [baza danych online] Katowice: Uniwersytet Śląski, 2014 [dostęp: 25 08 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/od-przeslanki-do-konkluzji-tomasz-nowak-117630.

semantyka, wnioskowanie, umysł, językoznawstwo polonistyczne

Książka pt. Od przesłanki do konkluzji. Polskie czasowniki wnioskowania jest rozprawą naukową z dziedziny semantyki języka naturalnego, osadzoną w tradycji językoznawstwa polonistycznego. Przedmiot rozważań w tej pracy stanowi zjawisko infe...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-8012-186-7

DOI:

Wydawnictwo:

Uniwersytet Śląski

Rok wydania:

2014

Liczba stron:

354

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Zaproszenie do lektury9
I. Część historyczna. Dzieje problemu i stan badań1. Wnioskowanie a poznanie17
1.1. Wnioskowanie w filozofii umysłu18
1.2. Czym jest umysł?18
1.3. Jaki jest umysł?20
2. Wnioskowanie a rozumowanie22
2.1. Wnioskowanie w psychologii kognitywnej22
2.1.1. Jak myślimy?23
2.2.2. Jak rozumujemy?23
2.2. Wnioskowanie w logice formalnej26
2.2.1. Jak klasyfikujemy rozumowania?26
2.2.2. Jak kwalifikujemy wnioskowania?29
3. Wnioskowanie a język32
3.1. Wnioskowanie w semantyce lingwistycznej32
3.2. Prace teoretyczne i materiałowe33
3.2.1. Prace poświęcone czasownikom wnioskowania33
3.2.2. Prace poświęcone spójnikom wnioskowania40
3.2.3. Komentarze i dyskusje43
3.2.3.1. Uwagi og�lne44
3.2.3.2. Uwagi szczegółowe45
3.2.3.3. Podsumowanie47
3.3. Opracowania leksykograficzne48
1.1. Przedmiot53
II. Część teoretyczna. Przedmiot i aspekt, cel i metoda1. Przedmiot i aspekt: co badać?53
1.1.1. Znaczenia znaczeń: w kręgu znaków i obiektów54
1.1.2. Znaczenia wyrażeń: w przestrzeni modeli, schematów i definicji57
1.2. Aspekt59
2. Cel i metoda: jak badać?61
2.1. Cel61
2.2. Metoda62
2.2.1. Programy lingwistyczne: spor o metodę62
2.2.2. Semantyka strukturalna: od pola do komponentu64
2.2.3. Fenomenologia lingwistyczna: do świata przez język69
III. Część materiałowa. Charakterystyka czasowników wnioskowania1. Klasa czasownik�w wnioskowania75
1.1. Czasowniki wnioskowania w perspektywie semantyczno-leksykalnej76
1.1.1. Struktura atrybutywno-relacyjna czasownik�w wnioskowania78
1.1.1.1. Podstawowe relacje semantyczne80
1.1.1.2. Główne atrybuty semantyczne87
1.1.1.3. Czasowniki wnioskowania jako operacje epistemiczne i refleksje mentalne89
1.1.1.3.1. Czasowniki operacji epistemicznych: robić coś z tym, co się o kimś lub o czymś wie90
1.1.1.3.2. Czasowniki refleksji mentalnych: robić coś z tym, co się wie o tym, czego się nie wie100
1.1.2. Szkice126
1.1.2.1. Niewiele myśląc… O czasowniku myśleć o kimś lub o czymś126
1.1.2.2. Zastanawiające jest to, że… O czasowniku zastanawiać się nad czymś139
1.2. Czasowniki wnioskowania w perspektywie semantyczno-zdaniowej148
1.2.1. Struktura predykatowo-argumentowa zdań minimalnych z czasownikami wnioskowania149
1.2.1.1. Zarys ontologii elementarnej153
1.2.1.1.1. Podstawowe role semantyczne: agens i obiekt153
1.2.1.1.2. Elementarne jednostki językowe: ktoś i coś, wiedzieć i zrobić162
1.2.1.2. Czasowniki wnioskowania w świetle ontologii elementarnej176
1.2.1.2.1. Podmiot: ktoś, kto coś z czegoś wywnioskował176
1.2.1.2.2. Przesłanka: coś, z czego ktoś coś wywnioskował178
1.2.1.2.3. Konkluzja: coś, co ktoś z czegoś wywnioskował186
1.2.1.2.4. Temat: ktoś lub coś, o kim lub o czym ktoś coś z czegoś wywnioskował193
1.2.2. Szkice193
1.2.2.1. Jak myśli Burek? O zwierzętach i ich myślach193
1.2.2.2. Czy komputer myśli? O maszynach i ich programach204
1.3. Czasowniki wnioskowania w perspektywie semantyczno-wypowiedzeniowej221
1.3.1. Struktura tematyczno-rematyczna wypowiedzeń neutralnych z czasownikami wnioskowania222
1.3.1.1. Wypowiedzenia neutralne z czasownikami wnioskowania223
1.3.1.2. Kwalifikacja czasowników wnioskowania ze względu na zajmowane miejsce w STR230
1.3.1.3. Eksplikacja czasowników wnioskowania z tytułu zajmowanego miejsca w STR233
1.3.2. Szkic. I co z tego wynika…? O wyrażeniu wynikać z czegoś238
2. Portrety wybranych czasownik�w wnioskowania250
2.1. Pole – opozycje i klasyfikacje250
2.1.1. Opozycje zewnętrzne i wewnętrzne251
2.1.2. Klasy inferencji i konstatacji252
2.1.3. Potencje i realizacje w przesłankach i w konkluzjach254
2.2. Jednostki – hipotezy i analizy259
2.2.1. Wydedukować z [czegoś p], że q262
2.2.2. Wysnuć z [czegoś p] wniosek, że q274
2.2.3. Wyciągnąć z [czegoś p] wniosek, że q293
2.2.4. Dojść (na podstawie [czegoś p]) do wniosku, że q300
2.2.5. Osądzić (na podstawie [czegoś p]), że q312
2.2.6. Uznać i wykluczyć (na podstawie [czegoś p]), że q317
Zaproszenie do dyskusji335
Bibliografia337
Wykaz skr�t�w347
Summary349
Zusammenfassung350

I.Częśćhistoryczna.Dziejeproblemuistanbadań

wmyślustaleńnegacyjnejteoriiaspektu(napodstawie:Bogusławski2004a:

287-293):odnajprostszegosemantycznie(dokonanegoiniezanegowanego)cza-

sownikawywnioskowaćz[czegoś

],żeq,ażdonajbardziejzłożonego(niedoko-

nanegoiniezanegowanego)czasownikawnioskowaćz[czegoś

],żeq,czylina-

zwystanuepistemicznego,awięcrezultatupewnej,zaistniałejwcześniejoperacji

epistemicznej.Podrugie,formułowaneprzezlogikówipsychologówdeﬁnicje

(wróżnymstopniu)kolidujązezwyczajemjęzykowym(naruszająuzus).

WujęciuJ.Łukasiewicza,wnioskowaćmożnawyłączniezracjionastępstwie,

cowyraźniekłócisięzezdrowymrozsądkiem:przecieżnierzadkownioskujesię

nietylkozracjionastępstwie,aletakżeznastępstwaoracji(międzyprzesłanką

ikonkluzjąniemusibowiemistniećstosunekwynikania).Wocenieznakomitego

logika,wnioskowaniepoleganarozwiązywaniuproblemówwrodzaju:wyszukać

dladanegoptakieq,którespełniwarunekzałożonywosnowiepytania,formal-

nie:[q?]{pi(jeżelip,toq)}.Trudnosięztymzgodzić,stojącnatwardymgruncie

mowy,tj.uwzględniającdane(fakty),jakiepłynązuzusujęzykowego.Istnieją

przecieżwnioskowaniaspontaniczne,niekierowaneżadnymzadaniem,zasa-

dzającesięjedynienasamorzutnejreﬂeksjinadtreściądostępnychprzesłanek.

Namocyzałożeń,jakieprzyjąłT.Czyżewski,wnioskowaniejestprocesem

myślowym,którypoleganatym,żedladanegoiuznanegozdaniaszukasięna-

stępstwa,agdysięjejużznajdzie,towyinferowujesięjezuznanejwcześniej

racji.Niemożnasięoprzećwrażeniu,żedodeﬁnicjizakradłysiępleonazmy

itautologie,por.wnioskowanieiinferencja;niesposóbrównieżzgodzićsięna

włączaniedodeﬁnicjiniejasnego,semantyczniezłożonego,elementuuznawania.

Ponadto,wnioskowanieidedukowanieniesątożsame,ajużnapewnoniejest

tak,żepierwszestanowihiponim-troponimdrugiego(raczej:odwrotnie).Nie-

wątpliwienatomiastwnioskowaniasąprogresywneiodkrywcze,tj.npostępują

przedsiebie”,wstronęnnieosiągalnej”wiedzy.

WzgodziezpostulatamiK.Ajdukiewicza,wnioskowanieklasyﬁkujesięjako

rozumowanieproste,zarówno:spontaniczne,jakikierowane-wzasadziedo-

wolnymrodzajemzadania,aleteżjakorozumowaniededukcyjnelubuprawdo-

podobniające,anawetzpunktuwidzenialogiki:pozbawionewiększejwartości.

Takieujęciezbliżarozumieniewnioskowaniadojegopotocznejizawartejwję-

zykunaturalnyminterpretacji.Postulatrespektowaniaustalonychwjęzykuzna-

czeńodpowiednichwyrażeńK.Ajdukiewiczformułujedobitnie(itokilkarazy).

Wmyślprzyjętejorientacji,uczonytenproponuje,naprzykład,następującąde-

ﬁnicję:nWnioskować,toznaczynapodstawiejakichśzdań(sądów)uznanych

dochodzićdouznanianowego,dotądnieuznawanegozdania(sądu)lubnapod-

stawiejakichśzdańuznanychwzmacniaćpewność,zjakąinnezdanieuznajemy.

Zdaniauznawane,naktórychpodstawiedochodzimydouznaniainnegozdania

lubdowzmocnieniastopniajegopewności,zowiąsięprzesłankami,zdaniezaś,

doktóregouznaniaprzezwnioskowaniedochodzimy,nazywasięwnioskiem”.

(Ajdukiewicz1985:209).Charakterystykasemantycznategoniby-wyrażenia

Brak wyników

Od przesłanki do konkluzji

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra