Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
OdugodyhadziackiejdoCudnowa
wileńskiez1656rokuorazżeZaporożcyniepragnęliżyciawpokoju,iże
pierwszerozruchynaSiczywybuchłydopierozarządówI.Wyhowskiego.
Głównąrolęwobaleniuhetmanaautorkaprzypisywała-niewiadomodla-
czego-WasylowiZołotarenceiJakimowiSomce.
Jednymzpierwszychpolskichhistoryków,którywswojejpracyzajął
sięokresemlat1658-1660naUkrainie,byłJ.Moraczewski
22
.Niestetyin-
teresowałsięgłówniesprawamipolskimi,dziejeKozaczyznytraktując
zupełniepobocznie.Wpracyażroisięodbłędów,wynikającychpoczęści
zwykorzystanychprzezautoraŹródeł-główniepamiętnikówiosiemnasto-
wiecznychopracowań.DlategoteżI.Wyhowskiemukażewalczyćzjakimś
rosyjskimwojewodąMatejowiczem.WedługJ.Moraczewskiegotenżewo-
jewodajakoprzeciwwagędlahetmanawysunąłosobęM.PuszkaraiI.Wy-
howskizmuszonybyłszukaćpomocyuTatarówiwRzeczypospolitej.
Wtymsamymczasieukazałasiępierwszabiografiajednejznajbar-
dziejwpływowychpostacinaUkrainiezczasówI.Wyhowskiego-Jerze-
goNiemirycza,autorstwaJ.Łukasiewicza
23
.Wieleciekawychinformacji
zawierateżpracaA.Rollepoświęconakobietomnaczehryńskimdworze,
wtymtakżeOlenieWyhowskiej
24
.
WydarzeniamizwiązanychzrządamiI.Wyhowskiegozajęłasięna
przełomieXIXiXXwiekutakżepolskahistoriografia.Skupiłasięona
jednakgłównienagenezieugodyhadziackiej.JakopierwszywPolsce
oprzebiegurokowańStanisławaKazimierzaBieniewskiegozIwanemWy-
howskimiugodziehadziackiejnapisałFranciszekRawitaGawroński.Obok
niegosprawąnegocjacjipolsko-kozackichzajmowałsiętakżeWładysław
Tomkiewicz
25
.GawrońskijesttakżeautorembiografiiJerzegoChmielnic-
kiego,którajednakżedodziejówpierwszegorokusprawowaniaprzeznie-
gorządówniewnosinicnowego
26
.Innymipolskimihistorykami,którzy
wtymokresiezajmowalisiędziejamiKozaczyznywlatach1658-1660
rozpatrywanyminaszerokimtleówczesnychwydarzeńwrejonie,byli
AntoniWalewskiiMichałGawlik.Nienależyjednakżezapominaćprzede
22
J.Moraczewski,DziejeRzeczypospolitejpolskiej,t.VII,Poznań1852.
23
J.Łukasiewicz,JerzyNiemirycz,podkomorzykijowski,starostaowruckiikrzemie-
niecki,flBibliotekaWarszawskan,1860,s.355-370.
24
J.A.Rolle,KobietynadworzeczehryńskimwdrugiejpołowieXVIIwieku,flBibliote-
kaWarszawskan,1893.
25
F.R.Gawroński,PoselstwoBieniewskiego.OdśmierciB.Chmielnickiegodoumowy
hadziackiej,Lwów1907;idem,KozaczyznaukrainnawRzeczypospolitejPolskiejdokoń-
caXVIIIwieku,Warszawa1924;W.Tomkiewicz,Uniahadziacka,flSprawyNarodowo-
ściowen,r.XI,1937,nr1-2,s.1-31.Opoglądachtegopierwszegozob.najnowsząpracę
prof.E.Koko,FranciszekRawita-Gawroński(1846-1930)wobecUkrainyijejprzeszło-
ści:studiumarchaizmu,Gdańsk2006.
26
F.R.Gawroński,OstatniChmielniczenko.(Zarysmonograficzny),Poznań1919.
