Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dyplomacjahabsburskawobecsukcesjijagiellońskiej.organizacjaidziałania
23
żePolacybędążądaćodswegowładcy,bystaleprzebywałwkraju,zdrugiejwią-
zalizciągłympobytemkrólazdynastiihabsburskiejwRzeczypospolitejnadzie-
jęnanastępstwo-wskutekkolejnegowyborunapoluelekcyjnym,desygnacji
sukcesora,elekcjiviventeregelubpoprzezwprowadzenierządówdziedzicznych.
Habsburskapolitykadynastycznarealizowanabyłaprzedewszystkimprzez
wcielaniewżyciedewizy:bellagerantalli,tu,felixAustrianube.Ugruntowanie
rakuskichwpływówwpaństwiepolsko-litewskimmiałonastąpićrównieżna
drodzezwiązkówmatrymonialnych.JanPaulNiederkornwyróżniłsześćgłów-
nychtypówmałżeństwdynastycznych:związkizawieranewrazzzakończeniem
konfliktu,mającenacelupogodzeniezwaśnionychstron(dawniantagoniścista-
jąsiępowinowatymi);małżeństwapotwierdzającezawiązaniesojuszu;mariaże
powiązanezbudowąstronnictwapolitycznego;małżeństwawcelupozyskania
nowychterytoriów,ewentualnieprawdonich;związkibędąceświadectwem
dobrychstosunków,zwłaszczazpaństwamisąsiednimilubznajdującymisię
wstrefiewpływów;małżeństwawynikającezbieżącejsytuacjipolitycznej3.Wy-
dajesię,żepowyższaklasyfikacjanierządzisięsztywnymiregułami,alewrze-
czywistościkategorieczęstoprzenikająsięwzależnościodsytuacjipolitycznej.
Wyliczenietojednakbardzodobrzeunaoczniawielośćcelówpolitycznych,jakie
możnabyłoosiągnąćpoprzezodpowiedniozaplanowanemałżeństwo.
Związkimatrymonialneprzedstawicielidynastiijagiellońskiejihabsburskiej
miałydługątradycję4.WymienićwtymmiejscunależymariażKazimierzaJa-
giellończykaiElżbietyRakuszanki(1454),małżeństwazaaranżowanepodczas
zjazduwiedeńskiego(1515),czyzwiązkiZygmuntaAugustazHabsburżanka-
mi-Elżbietą(1543)iKatarzyną(1553).Stosunkiaustriacko-polskie,nadwyrę-
żoneprzezkwestięwęgierską(powiązaniaJagiellonówpolskichzrodemZapo-
lyów)iprzyjaznąpolitykędwóchostatnichprzedstawicielidynastiijagiellońskiej
wobecImperiumosmańskiego,atakżewskutekcesarskiegowsparciadlarosz-
czeńniemieckichzakonówrycerskichwPrusachiInflantachorazzpowodu
kontaktówHabsburgówzMoskwą,mogłyzostaćnaprawione,dziękiudanym
małżeństwomdynastycznym,potwierdzającymwięzifamilijne.Wbrewoczeki-
waniom,tejroliniespełniłyobamariażeZygmuntaAugustazAustriaczkami,
cowięcejbyłyprzyczynąnowychnieporozumieńpomiędzydworemwiedeń-
skimikrakowskim.
PierwszemałżeństwozElżbietą,córkąFerdynandaI,przypadłonaokres
przewlekłychibezowocnychnegocjacjipomiędzykrólemrzymskimaIzabelą
Jagiellonkąwkwestiiwarunków,najakichwdowapoJanieZapolyizdecydo-
wałabysięopuścićwschodnieWęgry.MłodaHabsburżankapadłaofiarązamie-
szaniawokółsprawzwiązanychzespuściznązapolyańską.Elżbietadoznawała
3J.P.NiederKorN:DiedynastischePolitikderHabsburgerim16.undfrühen17.Jahrhundert.
nJahrbuchfürEuropäischeGeschichte“2007,Bd.8,s.33.
4Zob.K.VocelKa:PolskaiHabsburgowie.Politykamałżeńskajakoinstrumentpolityczny.
W:Habsburżankinatroniepolskim.Katalogwystawy.Warszawa1996,s.15-20.
