Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
UrszulaSwadźba
stycznym5.PołączenietychstanowiskzakładakoncepcjaJanuszaMariańskiego,
któryargumentuje,żewartośćmabezwątpieniacharaktersubiektywny,oznacza
bowiemstosunekdziałającegoczłowiekadodanegoprzedmiotu.Autorwskazuje
jednak,żewartośćmarównieżswójaspektobiektywny,bojestuzależnionaod
potencjalnychwłaściwościdanegoprzedmiotu6.Takiepodejście,zuwzględnie-
niemcharakteruobiektywnegoisubiektywnegowartości,najbardziejodpowiada
podejściusocjologicznemu.
Nagrunciesocjologiiwypracowanowskazówki,jakiedesygnatypowinna
zawieraćdefinicjawartości:1.Przedmiotszanowanegolubpożądanegodobra
materialnegobądźniematerialnego;2.Wzorzeclubmodelkierunkującydziała-
niaisposobyzachowaniasięludzi;3.Przejawstosunkupodmiotuiprzedmiotu,
któryjestwyrazemjegooceny;4.Kryteriumocenywszystkiego,comożebyć
wartościowanezróżnychpunktówwidzenia,np.naukowego,utylitarnego,
etycznego,estetycznego,prakseologicznego,umożliwiającedokonywanieta-
kich,anieinnychwyborów7.Uwzględniająctewskazówki,autorkarozdziału
wbadaniachprzeprowadzonychwspołecznościachśląskichsformułowałade-
finicjęwartości,którazostaniewykorzystanawbadaniachdotyczącychzmian
wartościirólspołecznychśląskichkobiet:„Wartośćtookreślonyprzezjednostki
igrupę,doktórejjednostkanależy,przedmiotlubidea.Zawierawsobiewzo-
rzecpostępowaniaidziałania,któryjestsankcjonowanyprzeznormy.Model
tenzostałukształtowanyprzezokreślonewarunkinaturalneipowstałenaich
grunciewarunkispołeczne.Zaistniałyonewokreślonychwarunkachspołeczno-
-historycznych.Wtrakcieprocesusocjalizacjijednostki,jakoczłonkowiegrupy,
przyjęłypostawęszacunkuwobectychprzedmiotówiidei.Dążeniedorealizacji
ichosiągnięciauznajązapożądane”8.
Takiepodejścieumożliwiauwzględnieniefaktu,żeźródłemwartościsą
ludzie:toonipoprzezzachowaniaideklaracjeinformująoswoimsystemie
wartości.Ludzieniepowinnibyćjednaktraktowanijakoindywidua,alejako
częścigrupyspołecznej.Istotnewdefinicjijestwzięciepoduwagę,żepier-
wotnewzględemśrodowiskaspołecznegojestśrodowiskonaturalne(np.zasoby
naturalne).Toonowarunkujewykonywanieokreślonejpracyprzezludzi,sposób
5
F.ADLER:TheValueConceptinSociology.“AmericanJournalofSociology”1956,No.3,
s.2721279;W.I.THOMAS,F.ZNANIECKI:ChłoppolskiwEuropieiAmeryce.Warszawa,Ludowa
SpółdzielniaWydawnicza,1976,s.54;S.NOWAK:Postawy,wartościiaspiracjespołeczeństwa
polskiego.Przesłankidoprognozynatleprzemiandotychczasowych.W:Społeczeństwopol-
skieczasukryzysu.Przeobrażeniaświadomościiwariantyzachowań.Warszawa,Wydawnictwo
WydziałuFilozofiiiSocjologiiUniwersytetuWarszawskiego,1984,s.403.
6
J.MARIAŃSKI:Socjologiamoralności.Lublin,WydawnictwoKUL,2006,s.350.
7
J.SZTUMSKI:Społeczeństwoiwartości.Katowice,WydawnictwoUniwersytetuŚląskiego,
1992,s.13114;J.SZTUMSKI,B.SZTUMSKA:Człowiekwświeciewartości.Katowice,Wydawnictwo
„Gnome”,2002,s.16.
8
U.SWADźbA:Wartości1pracy,rodzinyireligii1ciągłośćizmiana.Socjologicznestu-
diumspołecznościśląskich.Katowice,WydawnictwoUniwersytetuŚląskiego,2012,s.27.
