Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
BAKASURAdemon(
asura
)przybierającypostaćczapli(
baka).
WalczyłznimipokonałgoKryszna.OlbrzymiB.,wysłanyprzezKansę,pojawił
sięweWryndawanie,gdzieprzebywałmłodyKrysznazBalaramąiinnymipasterzami.Zaatakowałonchłopca,apotempołknąłgo.Kryszna
rozgrzałsiętakmocno,żeprzerażonyB.gowypluł.JednakżeniezrezygnowałiponowniezaatakowałKrysznędziobem.Krysznaschwyciłjego
potężnydziób,złatwościąrozerwałgonapół,rzuciłciałodemonanaziemięizmiażdżyłstopami(WPV).
Innaopowieśćmówiotym,iżB.mieszkałwpobliżumiastaEkaćakra.Wymusiłonnatamtejszymkrólucodziennądaninęzpożywienia,którą
pochłaniałwrazzposłańcem.PewnegodniaBhimazanamowąmatkiKunti,samzaniósłdaninęirozpocząłwalkęzdemonem.Zabroń
posłużyłyimdrzewawyrwanezkorzeniami.PodługichzmaganiachBhimapokonałB.
B.Ś.
BALARAMA(sanskr.‘Ramamocarny’)synDewakiiWasudewy,starszybratKryszny,wcieleniebogaWisznu.Obdarzonynadprzyrodzonąsiłą
orazgwałtownymidrażliwymcharakterem;wielkimiłośniknapojówodurzających,stądjegoprzydomekMadhuprija.Pogromcademonów
(m.in.Dhenuki,Pralamby).Jegobroństanowią:maczuga(
khetaka),
pług(
hala
)itłuczek(
musala).
Przyszedłnaświat,jakosiódmedzieckoDewakiiWasudewy
.NarodziłsięjednakzłonaRohini,drugiejżonyWasudewy
.Przeniesionytam
jeszcze,jakopłódprzezobdarzonącudownąmocąDewaki–abyniespełniłasięprzepowiedniaozabiciujejdzieckaprzezKansę.Potemwraz
zKrysznąwychowywałsięwdomuNandywGokuli.Mówisięteżotym,żezostałstworzonyzbiałegowłosaWisznu(Kryszna–zczarnego),stąd
jegojasnakarnacja.ZgodniezinnymmitemjestonwcieleniemolbrzymiegowężaŚeszy.
B.jestbohateremwieluopowieści.JednaznichnawiązujedojegoprzydomkaHaladhara(‘ten,którydzierżypług’).Pewnegodniawędrując
polesieWryndawanapełnymdrzewkadambapoczułsłodkąwońichoszałamiającegosoku.Zaspokoiłswojepragnienieiodurzonynapojem
rozkazałrzeceJamunieprzybliżyćsiędoniego,bymócsięwniejwykąpać.GdyJamunanieposłuchała,rzuciłswójpługwjejnurtyiprzyciągnął
dosiebie.Ciągnąłrzekęzasobątakdługo,ażsięuspokoił.WMbhmówisięotym,jaknauczałDurjodhanęiBhimęposługiwaćsięmaczugą.Był
teżświadkiemiuczestnikiemichwzajemnejwalki.PomógłpóźniejPandawomuwolnićSambę,synaKryszny:swoimpługiemzburzyłmury
Hastinapury,wktórejbyłwięzionySamba.
ŻonąB.byłaRewati,córkakrólaRajwaty
.Miałzniądwóchsynów–NiśathęiUlmukę.Zmarłpoddrzewemfigowym,niedalekoDwaraki.
WchwiliśmiercizjegoustwyślizgnąłsięwążŚeszaiskierowałwstronęoceanu.
LosyB.ściślewiążąsięzlosamijegomłodszegobrataKryszny.
B.Ś.
BHAGA(sanskr.‘rozdzielacz,dystrybutor,przydzielacz’;albo‘przydzielanie,udział,bogactwo,szczęście’)głównybógwed.zgrupyAditjów,
dawcabogactw,szczęścia,uosobienieobfitościdóbr.WrazzArjamanemuczestniczywceremoniizaślubinizapewniapłodność.Mawyraźny
związekzesłońcemibóstwamiświatłości.Uszas,jutrzenka,jestjegosiostrą.
Odrzeczownika
bhaga
tworzysiębardzoważnyprzymiotnik
bhagawant
‘bogaty,szczęsny,dostojny,czcigodny’.Wyraz
bhaga
maodpowiednikiwstir,(
baga
‘pan,władca,bóg’)–orazsłów.(por.pol.
bóg
;
bog-aty,u-bog-i).
A.Ł.
BHAGAWATA-PURANAjedenznajważniejszychinajbardziejczczonychutworówliteraturyind.zgrupypuran.Czasjegopowstania,jak
iosobatwórcywciążbudząwątpliwości.WiększośćuczonychopowiadasięzaokresemIX-XIIIw.poChr.TradycyjnieautorstwoBhPprzypisuje
siębengalskiemugramatykowiWopadewie(XIIw.).Jednakżejestonautoremtylkokompilacji1000dwuwersówzBhP(
Muktaphala)
ijejimitacji
(
Harilila
).Mniejwątpliwościbudzinatomiastmiejscejejpowstania–prawdopodobnieIndiePłd.,krajTamilów(Tamilnadu).
BhPjestpoświęconaWisznu.Napisanawsanskryciedzielisięna12ksiągzawierających335rozdziałów.Składasięnaniąok.18000
dwuwersów(
ślok
).BhPprzytaczamityostworzeniuświata,jegookresowejzagładzie,genealogiębogówiwieszczów,opowieścioprotoplastach
ludzkości(Manu)iostatecznejdestrukcjiświata.PrzedstawiawielelegendgloryfikującychWisznu.Opisujeszczegółowojegoawatary.Zawiera
teżm.in.opowieśćoSuceiParikszicie.KsięgaX(90rozdziałów),najbardziejpopularna,poświęconajestKrysznie.Opowiadaojegożyciu.Jej
pięćrozdziałów(X29-33)dotyczyigraszek(
rasalila)
Krysznyzpasterkami(
gopi).
Tuteż(X30,28),wgniektórychbadaczy,pojawiasięporaz
pierwszyRadha,ukochanapasterkaKryszny.PrzedstawionywtejksiędzeopisigraszekKrysznyzpasterkamizainspirowałpowstaniesekt
wisznuickich.
BhPopatrzonolicznymikomentarzamiiwielokrotnietłumaczono(całąlubniektórejejksięgi).Jestpodstawowymtekstemwisznuizmu.
Wisznuicinazywająją
Mahapuraną
(‘wielkapurana’).
B.Ś.
BHAJRAWA(sanskr.‘straszny,przerażający’)imięŚiwycharakteryzującewerbalniejedenzzasadniczychwymiarówboga;wtymaspekcie
Siwajestniszczycielem,którynegujepozytywnycharakterświataiżycianaziemi(zpunktuwidzeniaczłowiekazwiązanegozdoczesnością);
wrównejmierzedotyczyRudry,którywokresiepowed.zlałsięzŚiwą.Bh.byłważnymelementemdoktrynyikultunieistniejącychjuż
śiwaickichsektkapalikówikalamukhów,mającychpewienzwiązekztantryzmembuddyjskim,odegrałważnąrolęwśiwaizmiekaszmirskim
isekcieaghorich(ascetówśiwaickichwywodzącychsięodkapalików).CieszącysięestymąwyznawcaBh.otrzymywałczęstoprzydomek
Bhajrawaćarji(nauczycieltych,którzyczcząBhajrawę).Niezależnieoddoktrynalnychróżnicwystępującychmiędzyróżnymisektamiiszkołami,
dlaktórychBh.jestpostaciącentralną,wszystkieoneuznająwnimalbonajpełniejsząemanacjęŚiwy,albojegonajwyższąformę.Twierdzą,
żewszystkiejegoinneformy(przedewszystkimaspektdobroczynny,przychylnyludziom)totylkopozór,złudzenie(
maja),
wynikignorancji
(
awidja
)igłupotytych,którzyniesązdolnipoznaćprawdziwejnaturyWielkiegoBoga,Mahadewy
.Wtymrozumieniubógokreślanyjest,jako
Kalabhajrawa‘przerażającyczas’,któryjestkońcemwszystkiego(
antaka),
zagładąiśmiercią.Dlainnychwszystkietenegatywnepostaci,Śiwy,
niekiedynazywanezbiorowo
bhajrawa,
sątylkoniższymiformamiboga(tradycjawymieniaichosiem).Zpojęciem
bhajrawałączy
sięrównież,
Kankalabhajrawa,któryodciąłBrahmanowipiątągłowę,orazŚarabha,wcielonywokrutnezwierzę,któreniszczyNarasinhę,czylibogaWisznu.
T.H.
BHARATA(1)synDaśarathyijegoumiłowanejmałżonkiKajkeji,przyrodnibratRamy,LakszmanyiŚatrughny,ożenionyzMandawi,córką
Kuśadhwadźi.WrazzŚatrughnądługoprzebywałnadworzeswegodziadapokądzieli,Aśwapatiego,wkrólestwieKekaja.KiedyKajkejipodczas
jegonieobecnościzaradąsłużącejMantharydoprowadziładowygnaniaRamynaczternaścielat,chcącuczynićnastępcąswegosyna,ten
