Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
OdpowiedziećByciu.OdpowiedziećInnemu
nościprawdziwejpoświęcasięjużwolnośćrzeczywistą,awrazzniąwistocie
samąetykę.Nie,wolnośćiodpowiedzialność-trawestującRimbauda-trzeba
wymyślićnanowo.Jesttonietylkozadaniedlaegzystencji,leczrównieżdla
współczesnejfilozofii.Jak?Dopierorozpatrującwolnośćiodpowiedzialność
wnarzucającejsięmyśleniu-wedlemojegonajgłębszegoprzekonania-ich
istotowejłączności,uzyskaćmożemywiarygodneświadectwoichrangiwsta-
nowieniuotożsamościczłowieka.
Jakązatemperspektywądysponujemywpunkciewyjścia?Ograniczmysię
dotejdostępnejnieuprzedzonemurozumieniu.Mogę-nrobić,cochcę”,ncho-
dzić,gdziechcę”,etc.-otopierwszainajprostszaintuicjadotyczącawolności.
Łącząsięwniej:możliwość-rozporządzalność-wola.Byłobyzpewnością
wielkimbłędemjąlekceważyćtylkodlatego,żejestpierwszaipowszechna.To
naprawdęjestwłaśniewolność:zwłaszczajasnejest,wjakisposóbstanowią
oniej:rozporządzalnośćsobąizdolnośćpodejmowaniainicjatywywzględem
bytu;jakiekolwiekpojęciewolnościpozbawionetejtreścipozostawałobyczy-
storetoryczne.Intuicjataważynakażdymdalszymmożliwymrozumieniuwol-
ności.Zadaniemfilozofiijestjąwydobyć.Wolnośćjakowolnośćwyboru(op-
artanarozumieniubytuwaspekciemożliwości),jakozdolnośćrozporządzenia
sobąibytem,jakoinicjatywa-wszystkieteaspektyodsyłajądojednej,twórczej
siły-stanowinieodzownyelementzarównopierwotnegowsensiechronolo-
gicznym,tj.politycznego,jakifilozoficznegopojęciawolności.Narzucasię
myśl,żesensemwolnościjestprzedewszystkiminicjatywa;wolnośćjestza-
wszepozytywna,wsensie-zawszejestwolnościąndo”.Wolnośćnegatywna,
tzw.wolnośćodwyrażazerwaniezestanem,którykrępowałinicjatywę.Filo-
zoficznepojęciewolności,akcentującejejtwórczycharakter,skupiasięniemal
wyłącznienatymdynamicznym,aktywnymcharakterzewolności.
Kwestiązapalnąjestnatomiastrozumieniemożliwości.Możliwośćmożna
zinterpretować,wsposóbbardziejpodstawowy,jako-bywyrazićsięobrazowo
-pozwalającąsięeksplorowaćlukęwścianiebytualbo,opierającsięnatym
pierwszymschemacie,jakocharakterystykęsamejwolności,rozciągającejswo-
jąstrukturęnatranscendentnybytitymsamymznoszącąjegotranscendencję.
Innymisłowy,możliwośćmożebyćrozumianajakocechabytu,swegorodzaju
przyczółekdlawolności,bądźjakoprerogatywawolności,porządkującejdla
siebiebyt.Sątooczywiściepewnemożliwościbiegunowe;każdainterpretacja
wolnościrozstrzygasięwtenczyinnysposóbpomiędzynimi.Niemniejzawsze
jesttorozstrzygnięcieważącenazasadniczymkształciefilozofiiwolnościidla-
tegozawszejestradykalne.Dlategowolnośćmożnarozumiećwtymaspekcie
zagadnieniajakorealizacjęmożliwościtkwiącychwbycie,otwierającychsię
przednasząinicjatywą,bądźjakootwieraniemożliwościwbezwzględnejdo-
minacji,którapozwalanaprzełamaniewszelkiegooporu,jakiowaścianabytu
mogłabystawić;wpierwszymwypadkuinicjatywamusinapotkaćjakiśodzew,
jakąśodpowiedźzestronytego,kuczemusiękieruje,wdrugim-wolnośćnapo-
tykatylkosiebie,gdyżostateczniewszystkopozwalasięzinterpretowaćwper-
spektywiejejprojektu,azatemusamejpodstawynienatrafiaaninaopór,anina
przyzwolenie,aniwogólenażadnąodpowiedź.
