Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Wstęp
owieleunikalnychszczegółów.Niezbędnebyłobyprzytymwykorzystanie
zasobówlokalnycharchiwów-wRosji,wKazachstanieiinnychniepodle-
głychjużpaństwachpostradzieckich.Jesttojednakobliczonanalatapraca
dlacałegosztabuhistoryków.Mimototrudtenwartopodjąć.
Należypodkreślić,żeprzezPołudniowyKazachstanwlatach1941-
1942wiodłyszlakipolskichzesłańcówchcącychzaciągnąćsięwszeregi
ArmiiPolskiejwZSRR.Obszartenbyłmiejscemwielotysięcznychmigra-
cjizpółnocyZSRR.Położenieobwoduprzygranicyrepubliki,niewielka
odległośćodsztabugen.WładysławaAndersa(Jangi-JulpodTaszkentem
wUzbekistanie)orazprowadzącytamszlakkolejowysprawiały,żetuła-
czedrogitakwieludeportowanychpolipcu1941r.wiodływłaśnieprzez
Czymkent,TurkiestaniinneośrodkiPołudniowegoKazachstanu.
Tym,cojeszczewyróżniadziałalnośćZPPwśrodkowejAzji(tak-
żenainteresującymmnieobszarze),jestdużaliczbazesłańcówidzia-
łaczynarodowościżydowskiej.Niestetyzdarzałosię,żeniektórymży-
dowskimzesłańcompolskiekomisjewojskoweskutecznieutrudniły
zaciągdoArmiiAndersa,azkoleiwładzeradzieckiezawracałydepor-
towanych(takpolskich,jakiżydowskich)zUzbekistanudoKazachsta-
nu.TymwłaśnienależytłumaczyćdużąliczbępolskichŻydówwPołu-
dniowymKazachstanie,apotemichprzewagęliczebnąwstosunkudo
zesłańcównarodowościpolskiejwśróddziałaczyZPP.Piszącjednak
o„ludnościpolskiej”
,„polskichzesłańcach”
,apotemrepatriantachmam
namyśliwyłącznieobywateliRzeczypospolitej-bezwzględunanarodo-
wośćlubwyznawanąreligię.Wszyscyonibylibowiemofiaramiradziec-
kichrepresjiwymierzonychwPolskęiwjejmieszkańców.Należyprzy
tymzauważyć,żewstatystykachZwiązkuPatriotówPolskichza„byłych
polskichobywateli”uznawanowyłączniePolakówiŻydów.Pozapolski
„naródpolityczny”wyrzuconom.in.UkraińcówiRusinów(lubludziza
nicharbitralnieuznanychprzezwładzeradzieckie),mimożeosobyte
byłydeportowanejakoobywateleRzeczypospolitej.
Określajączbiorowegobohateratejksiążki-zesłańców-stosujęza-
temkryteriumformalne-prawnąprzynależnośćdoIIRP.Mamjednak
świadomośćpolsko-żydowskichróżnicwinterpretacjizsyłkiorazpro-
blemówzewspólnąpamięciąodeportacjachnaWschód19.
19Szerokootymproblemiew:L.Zessin-Jurek,Macewapośródkrzyży.Żydzi
wpolskiejpamięciSybiru,[w:]SyberiadaŻydówPolskich.LosyuchodźcówzZagłady,
red.L.Zessin-JurekiK.Friedla,Warszawa2020,s.52-107(wersjaelektroniczna).
