Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Odchłopięcościdoojcostwa
jakokorespondencjapsychologicznychifizjologicznychwłaściwości
płci
2
.Badaniaprowadzonewobszarzerożnychnauk(wtymszczególnie
dyscyplinspołecznychibiologicznych)miałydaćnaukowepodstawy
wyjaśniająceilegitymizująceodmiennestandardywobeckobietimęż-
czyzn.Wartonadmienić,żemizoginizmbyłniejakoczęściątradycyjnego
modelumęskości
3
.Przykładowoprzedstawicieleesencjalizmubiolo-
gicznego,reprezentowanegoprzezHerbertaSpencera,EdwardaClarka
iHenryMaudsley’a,uznawaliistnieniespołecznychiekonomicznych
różnicmiędzypłciamizarzecznaturalnąiniemożliwądouniknięcia.
PodobnepoglądyrozwijanebyłynatakżenapoczątkuXXwieku.
ZygmuntFreud,lekarz,twórcapsychoanalizy,wswojejkoncepcjiczło-
wiekaprzedstawiłmężczyznęjakoidealnymodelczłowieka,który
przewyższakobietępodkażdymwzględem4.Rozważającgenezęreligii
monoteistycznejzcentralnąpostaciąnBoga-Ojca”
,dowodziłwyższo-
ściojcostwanadmacierzyństwem,ponieważnzwrotodmatkidoojca
oznaczaprzedewszystkimzwycięstwouduchowienianadzmysłami,to
znacznykroknaprzódwkulturze,ponieważmacierzyństwodowodzi
sięzapomocązmysłów,podczasgdyojcostwojestdomysłemopartym
nadedukcjiiprzesłance”
5
.WedługFreudaspołeczeństwopatriarchalne
byłonajlepsząformąorganizacjispołecznej.Gloryfikacjapłcimęskiej
jakoformynajwyższejetycznejindywidualności,makrokosmosuczy
wogólewyższejformyżyciarozwijanabyłatakżeprzezwiedeńskiego
filozofaipsychologaOttoWeiningerawmizoginicznymdzielePłećicha-
rakterzroku19036,będącegoodpowiedziąnaruchfeministyczny.
Toożywieniedyskusji-wdrugiejpołowieXIXwieku-natemat
wpływupłcinarolespołeczneniewynikałojedyniezrozwojunauki.
Wpewnymzakresienależyłączyćjetakżezrozwojemruchuemancy-
pacyjnego,podważającegotradycyjnypodziałról.Naukowegowsparcia
2Tamże,s.42i48.
3Szerzejnatemattradycyjnegopojmowaniamęskości,zob.rozdz.IIpt.Trady-
cyjnyparadygmatmęskości,w:K.Arcimowicz,Obrazmężczyznywpolskichmediach,
Gdańsk2003,s.29.
4
WXXwiekuinteresującąkoncepcjęrozwinąłfrancuskipsychoanalitykJacques
Lacan(twórcafallocentrycznejteoriikulturyiideiImieniaOjca).Jegogłównateza
sprowadzasiędotwierdzenia,żedominacjamężczyznmaswojeźródłowposia-
daniuorazncelebracji”fallusa,odwiecznegosymbolumęskości,atymsamymwła-
dzyipatriarchatu.Ojcowskametaforajestzwiązanazsymbolicznymporządkiem
istnienia:kulturą,społeczeństwem,językiem,wktórejojcemmożebyćnietylko
ojciecbiologiczny,aletakżeopiekun.Zob.M.Reimann,K.Naszkowska,Ojcostwo,w:
Encyklopediagender.Płećwkulturze,red.M.Rudaś-Grodzkaiin.,Warszawa2014.
5Z.Freud,Mojżeszimonoteizm,w:tegoż,Człowiek,religia,kultura,tłum.J.Pro-
kopiuk,Warszawa1967,s.12.
6O.Weininger
,Płećicharakter,tłum.O.Ortwin,Warszawa1994.
