Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
dlanaswydarzeń.Irzeczdziwna-dogłębnąinformacjęhistorycznączęściej
dziśznajdziemywopracowaniachhistorykówzzagranicznychośrodkówna-
ukowych,nieobciążonychpolskimiemocjamipolitycznymi.Ichwnioskinie
zawszeidąpomyślitych,którzynaginająpolskąhistoriędowspółczesnych
potrzebitezpropagandowych.
Niejestprzecieżdobrze,jeżelinp.angielskibadaczdziełaSejmuCzterolet-
niegopisze:nHistoriografiazapewnianas,żeogromnawiększośćduchowień-
stwawszystkichszczeblipopierałaPolskąRewolucję[…]historycyzuporem
twierdzą,żeKościółbyłznarodem,anaródzKościołem.Patrzączperspekty-
wyJanaPawłaII,czyżmogłobyćinaczej?”-pytaRichardButterwick,anali-
zującyuchwalaneprzezSejmreformyorazstosunekdonichpolskiejhierarchii
kościelnejipapieżaPawłaVI11.
Stąd,natletejogólnejskłonnościdostosowaniarozmaitychreinterpretacji,
donajbardziejmiarodajnychnapolskimrynkunaukowymnależą-jakdotąd
-opracowaniahistorycznem.in.autorstwaJerzegoKłoczowskiegolubprzy-
gotowanezjegoudziałem12.
Dlarzetelnościbadawczejwartowięcodnawiaćwiedzęnietylkoofaktach
iwydarzeniachhistorycznych,aletakżeichzróżnicowanąwnauceinterpretację.
Wydajesiębowiem,żeniemadziśpowodów,dlaktórychnależałobyzamazy-
waćjedne,aeksponowaćinneelementypolitycznejobecnościKościoławdzie-
jachpaństwainarodu.Nieulegawszakżewątpliwości,żewyższewarstwydu-
chowieństwabyłybezpośredniowłączonepodkoniecXVIIIw.wbiegspraw
państwowych,awieleźródełujawnia,żeniezawszeprzedstawicielehierarchii
kościelnejkierowalisięlitylkodobremRzeczypospolitej.Naswychkościel-
nychurzędachbyliprzedstawicielamipolskichrodzinarystokratycznych,repre-
zentowaliwswychpoczynaniachinteresyisposóbmyśleniaopaństwiecharak-
terystycznydlatejklasyijejstylużycia(oczympiszeJ.Kłoczowski),naco
częstonakładałysięcałkiemprywatneinteresyhierarchów.Dotyczytozwłasz-
czazyskówzgospodarkifolwarczno-pańszczyźnianej,wktórejuczestniczyły
odpoczątkubiskupstwa,wykorzystującebezresztypoddaństwochłopów13.
11Tamże,s.29.
12Np.KościółwPolsce,t.1:Średniowiecze.StudianadhistoriąKościołakatolickiego
wPolsce,J.Kłoczowski(red.),Warszawa1968;J.Kłoczowski,Kościółkatolickiwświecie
iwPolsce.Szkicehistoryczne,Katowice1986;S.Herbst,KościółwdawnejPolsce,nTygo-
dnikPowszechny”z14marca1971r.,s.1-2.
13Przeciętnyfolwarkobejmował60ha,wwieluwsiachkościelnychpańszczyznaobej-
mowałatrzydniwtygodniu.Źródłapodają,żenp.wkatedrzegnieźnieńskiejgospodarka
folwarczno-pańszczyźnianaistniałaodpoczątkuXVIstulecia;wlatyfundiumbiskupakra-
kowskiegowpołowieXVIw.znajdowałosięjuż49folwarków,posiadłościbiskupawłoc-
ławskiegozpoczątkiemXVIw.obejmowały34folwarki.Patrz:W.Rusiński,Drogirozwo-
jowefolwarkupańszczyźnianego,nPrzeglądHistoryczny”,t.4,nr4/1956,s.626idalsze.
29
