Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Cassirer
ZacznęodwizjiCassirerowskiej(ł):sformułowaniaprawwyrażająsiećre-
lacjinspajanych”przezzasadysymetriireprezentującewszystkoniezmien-
niczewtejsieci.To,jakdotegopołączeniadochodzi,oczywiściezależy
odpojmowaniazwiązkumiędzyprawamiisymetriami.Mogłobysięzda-
wać,żepogląd,iżzasadysymetriisąwięzamiokreślającymiprawabądź
wniektórychprzypadkachbezpośredniojedyktującymi,lepiejodpowiada
koncepcjiłączeniarelacjiwsieciniżpogląd,żesymetriesąnproduktami
ubocznymi”praw.Jednakżesymetrie,nawetgdybybyły(tylko)produkta-
miubocznymipraw,mogłybygraćtęsamąrolęłączącą,adokładniejrolę
własnościwyższegorzędutychpraw,ponieważ,jakotakie,mogąniejako
rozpinać(span)prawa,azatemdziałaćwrolinspoiwa”struktury.Próby
rozstrzygnięciamiędzytymipoglądamizazwyczajodwołująsiędopraktyki
naukowej,któradefactoniejestdecydująca.Biorąctowszystkopoduwagę
(ł)będęnadalutrzymywałzaCassirerem,żemiędzysymetriamiaprawa-
mizachodzicośwrodzajunwzajemnegoprzeplataniasięipowiązania”
,iże
tostądbiorąsiębytynazywanedotądobiektami(French2014:264).
27
Wpowyższymfragmenciepunktwyjściawodpowiedzinawymienionypro-
blemokreślonyjestbezpośredniowodniesieniudofilozofiiCassirera.French
iCei(2009:113)twierdzą,żepoglądyCassireramożnawzasadzieodseparować
odneokantyzmumarburskiego,któregobyłonprzedstawicielem.Uważają,że
możnawyprowadzićnastępującewnioskizfilozofiiCassirera,ichzdaniemnieza-
leżneodneokantowskiegotłajegopoglądów:1.relacjesąlogiczniewcześniejsze
odobiektów,2.obiektywnośćniejestpowiązanazontologicznąkategoriąobiek-
tów(tamże).Właśniewtymkontekścienależyzapytać,czyprzedstawionewnio-
skiorazdalekoidącainspiracjapoglądamiCassirerajesttrafna.
Obiektywnośćnaukibyłaniepodważalnawmarburskiejszkoleneokantyzmu
(Friedman2005a:72).Głównymcelem,jakipostawiłprzedsobąCassirer,było
wyjaśnienietejobiektywnościwświetlepojawieniasięwynikównaukowych
imatematycznychniezgodnychzdoktrynąkantowską,przedewszystkimzczy-
stymaprioriorazkoncepcjączasuiprzestrzenijakoformnaoczności(Friedman
2005b:120).Kantusiłowałwyjaśnić,jakmożliwejestzmatematyzowaneprzyro-
doznawstwo,zawzórprzyjmującfizykęnewtonowską(zob.Łukasik2013:31),ale
wrazzpowstaniemteoriielektromagnetyzmu,obuteoriiwzględnościorazfizy-
kikwantowejzdezaktualizowałasięonajakofundamentalnateoriaprzyrodnicza
iniemożnajużbyłojejtraktowaćjakowyrażającejokreśloneraznazawszefor-
mynaoczności.Cassirerbezpośrednioczerpałzrozwijającychsięnaukścisłych,
zlogikimatematycznej(napodstawiepracFregegoiRussella)izmatematyki,
korzystajączwłaszczazpracDedekinda,teoriiszeregóworazErlangerProgramm
FeliksaKleina(Gower2000:88).Głównepojęciawtymkontekścietopojęcia
funkcjiorazrelacji,którepozwalają,jaksądziłCassirer,uniknąćproblemów
