Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zsomatyczne(czynnikigenetyczne,niesprawnysystemimmunologiczny,niekon-
trolowanenadciśnienie);
zbehawioralne(biernespędzaniewolnegoczasu,nieodpowiedniadieta,np.bo-
gatotłuszczowalubzwysokązawartościąsoli,palenietytoniu,nadużywanieal-
koholu);
zpsychologiczne(niskasamoocena,stałenarażenienastres,brakumiejętności
kontrolizachowań).
Profilaktykawczesna,któranależydodziałańpromującychzdrowiewodnie-
sieniudoosóbzdrowych,manaceluutrwalenieprawidłowychwzorcówzdrowego
stylużyciaizapobieganieszerzeniusięniekorzystnychwzorcówzachowań.
Wprofilaktycewłaściwejwyróżniamytrzyfazy:
zFazęI–profilaktykipierwotnej,prowadzonejwodniesieniudoosóbnarażo-
nychnaczynnikiryzyka.Manaceluzmniejszenieczęstościwystępowaniano-
wychzachorowańlubinnegorodzajuodchyleńoddobregostanuzdrowia.Jest
tozapobieganiechorobieprzezkontrolowanieczynnikówryzyka.Poleganare-
dukcjitychczynnikówlubnasilaniuoddziaływaniaczynnikówzmniejszających
podatnośćnazachorowanie.Profilaktykawtejfaziedotyczy:
–odżywiania(przykład:więcejwarzywiowoców,mniejtłuszczówpochodzenia
zwierzęcego),
–sprawnościfizycznej(przykład:aktywnośćruchowawciągucałegożycia
iprzezcałyrok),
–stanuemocjonalnego(przykład:właściwaorganizacjapracyinauki,uczenie
sięradzeniasobiezezmęczeniemistresem),
–bezpieczeństwaśrodowiskowego(przykład:właściwepostępowaniezodpa-
damikomunalnymiiprzemysłowymi),
–propagowaniaszczepieńochronnych(przykład:przekonywanierodziców
okorzyściachwynikającychzeszczepieńochronnychdziecizgodniezustalo-
nymnkalendarzem”,zachęcaniedoszczepieńprzeciwgrypie,żółtaczce).
zFazęII–profilaktykiwtórnej,prowadzonejwodniesieniudoludzichorych.Ma
naceluzapobieganiekonsekwencjomchorobyprzezjejwczesnewykrycie(prze-
siewowebadaniaskriningowe)ileczeniewtakisposób,abyskrócićczastrwania
chorobylubzwolnićjejprzebiegorazzapobiegaćpowikłaniom(przykład:bada-
niamammograficzne,badaniawykrywająceobturacyjnąchorobępłuc,program
wczesnegowykrywaniarakaszyjkimacicy,programwykrywaniachoróbjelita
grubego).
zFazęIII–działańukierunkowanychnaludzichorych,któremająnaceluzaha-
mowaniepostępuchoroby,ograniczeniepowikłańitrwałychnastępstwchoro-
by,zredukowanieczęstościwystępowaniauszkodzeńiinwalidztwa,zminimali-
zowaniecierpieniaspowodowanegozaburzeniamizdrowotnymiipomoc
wprzystosowaniusiędonowychwarunkówżycia(przykład:działanianarzecz
zapobieganiawystąpieniustopycukrzycowejuchorychnacukrzycę,propago-
waniezachowańograniczającychryzykoponownegowystąpieniaudaruucho-
rychpoprzebytymudarzemózgu).
30