Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Wstęp
Utworytuzebranereprezentująnurtliteraturypopularnej,charakterystycz-
nejdlaXIXwiekuiokresówwcześniejszych,kiedyjęzyksuahilizapisywany
byłjeszczealfabetemarabskimikiedywieleformtwórczościliterackiejkwitło
przedewszystkimwżywymprzekazieustnym.Wniniejszymzbiorzezamieszczono
przykładdłuższejprzypowieściwformiepoematuorazkilkazróżnicowanychpod
względemobjętościicharakteruutworówprozatorskichokreślanychwsuahili
mianemhadithi,choćniektóreichtypymiałybardziejszczegółowenazwygatun-
kowezbliżonedopolskichterminówjak‘baśń’,‘facecja’itp.Hadithifunkcjono-
wałyzasadniczowobieguustnym,rozprzestrzenianewśródrodzinyiprzyjaciół
podczaswieczornychspotkańnaprzydomowychwerandachzwanychbaraza.Ze
względunaprostyjęzykiformęorazelementyludyczne,oraturategorodzaju
przeznaczonabyładlaszerokiegokręguodbiorcówikażdysłuchaczisłuchaczka,
niezależnieodwieku,pochodzeniaczywykształcenia,znaleźćmógłwniejtreść,
naukęlubrozrywkęnamiaręswoichmożliwościintelektualnychiupodobań.
Utworypoetyckiemogłymiećznaczniewiększeaudytorium,gdyżrecytowanoje
równieżpodczasświątiinnychuroczystościpublicznych.Niezależnieodprzekazu
ustnego,poematybyłyspisywaneprzezichautorówlubkopistównapapierze
idziękitemuwieleznichzachowałosiędonaszychczasówworyginalnejformie.
Charakterystycznedlatakichutworówoscylowaniepomiędzytradycjąpiśmienną
aoralnązaobserwowaćmożnawtekściezamieszczonegowniniejszymzbiorze
poematu,gdziepodmiotlirycznywpoczątkowychstrofachprzywołujeswego
sekretarza,abyspisałjegosłowa,podczasgdywdalszychstrofachokazjonalnie
używazwrotupulikani‘słuchajcie’konstruującscenęopowiadaniawobecności
żywejpubliczności.Niestety,Suahilijczycyniemielizwyczajuzapisywaćopo-
wieściprozatorskichitezaczęlinotowaćnapodstawietradycjiustnejdopiero
badaczeeuropejscy.
Zarównowprzypadkupoezji,jakinarracjiprozą,publikacjasamegotekstu
utworustajesię„zapisanąoralnością”zubażającdziełoonieodłącznyczynnik
performatywny.Należydodać,żedawnejpoezjisuahilizawszetowarzyszyłalinia
melodycznapodkreślającarytm,aśpiewak-recytatormógłzapomocąśrodków
prozodycznychwnosićdodatkowąemfazęiwpływaćnaodczuciaodbiorców.
Prawdziwyperformancemiałmiejscewprzypadkunarracjiprozą,podczasktórej
opowiadacznietylkoaktorskomodulowałgłosoddająccharakterróżnychboha-
terów,alenawiązywałożywionykontaktzesłuchaczami,którzywspółtworzyli
dziełoswymizachęcającymiuwagamiiwyrażanymiemocjami.Niektórecechy
stylu,jaknaprzykładużyciemowyniezależnejczypowtórzeń,którewnoszą
rytmidodatkowyartyzmpodczasaktuopowiadania,wformietekstupisanego
mogąwydawaćsięnieconużące.Należyjednakmiećnauwadze,żesątocechy
literaturyustnejwogóle,adoniniejszejantologiiwybranoutworynatyleinte-
resująceizróżnicowane,abymimotychpozornych„wad”,mogłyprzykućuwagę
Czytelników.Wtłumaczeniupolskimstaranosięwiernieoddaćtekstsuahili,tylko
wnielicznychwypadkachwprowadzającdrobnezmianywstylu.
