Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Pojęcieiteorieosobowości
1.1.Pojęcieiteorieosobowości
Terminnosobowość”maróżnorodneznaczeniaikonteksty.Potoczniebywaona
rozumianajakonajbardziejwyraźne,charakterystycznewrażenie,jakieczłowiek
wywieranainnych,iocenianajakotwardalubmiękka,zależna,bierna,charyzma-
tyczna,barwnaitd.;możeoznaczaćpewnązręcznośćwkontaktachspołecznych.
Zarazemstanowidyspozycjępodatnąnaformowanie,stądwpedagogiceczęsto
używasięokreśleniankształtowanieosobowości”(uczniów,studentów,nauczycieli).
Pierwszeteorie,któreznaczącowpłynęłynarozwójnaukioosobowości,
powstałypodkoniecXIXinapoczątkuXXw.,jednakelementyprzednaukowej
teoriiosobowościpojawiłysięwkulturzedużowcześniejiwiązałyzfilozofią,
religią,sztukąimuzyką.D.P.McAdamswswoichanalizachskoncentrowanych
naośrodkachamerykańskichwyróżniłtrzyokresywspółczesnychbadańnad
omawianymzagadnieniem:
•lata30.-50.XXw.-okrestworzeniaogólnychteoriimającychsłużyćgłównie
poznaniuizrozumieniuosoby;
•lata50.-70.XXw.-okrestworzenianarzędzidoanalizywcześniejszychkon-
struktówteoretycznych;
•odlat70.XXw.dodzisiaj-okresbadańnadrelacjąmiędzyosobowością
człowiekaaczynnikamizewnętrznymi7.
Początekpsychologiiosobowościdatujesięzatemnalata30.,kiedytostała
sięonanauniwersytetachamerykańskichodrębnądyscyplinąempiryczną
skupionąnastudiumniepowtarzalnejjednostki.Wpływnakształtbadańnad
osobowościąmiałyklasyczneszkołypsychologiczne,m.in.strukturalizm,funk-
cjonalizm,asocjacjonizm,psychologiazachowańcelowych8.W1932r.założono
pierwszeczasopismoztejdziedziny,nCharacterandPersonality”(jegoobecna
nazwatonJournalofPersonality”);zkoleipięćlatpóźniejG.W.Allportwydał
pionierskipodręcznikPersonality:Apsychologicalinterpretation,wktórym
wyróżniłaż50definicjiosobowości9.Niemożnapodaćjednej,uniwersalnej
definicjitegoterminu,gdyżjegorozumienieściślewiążesięzreprezentowanym
podejściemteoretycznym-nosobowośćokreślonajestprzezspecyficznepojęcia
empiryczne,któresączęściąteoriiosobowościstosowanejprzezobserwatora.
Naosobowośćskładasiępewienzbiórpojęćopisowych,którecharakteryzują
badanąosobęwkategoriachzmiennychlubwymiarówzajmującychcentralną
pozycjęwobrębiezastosowanejteorii”10.
7Zob.D.P.McAdams:meperson:Anewintroductiontopersonalitypsychology.JohnWiley
&Sons,NewYork2006.
8Zob.H.Gasiul:Psychologiaosobowości.Nurty,teorie,koncepcje.Wyd.Difin,Warszawa
2006,s.31-33.
9Zob.C.SHall,G.Lindzey,J.B.Campbell:Teorieosobowości.PWN,Warszawa2004,
s.274-279.
10Tamże,s.32.
13
