Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
Ideabudowyobiektówzdrowotno-wypoczynkowychwsystemiedobrowolnychopodatko-
wań,mawPolscedośćbogatątradycję.Porazpierwszyzostałaona„zastosowana”podkoniec
XIXwieku,przezpolskichduchownych,pełniącychposługęduszpasterskąnaziemiach„galicyj-
skich”,wchodzącychwówczaswskładmonarchiiaustro-węgierskiej.Aniwzaborzerosyjskim,
gdziepraktykowanorusyfikację,aniwzaborzepruskim,gdzietrwałprocesgermanizacji,niebyło
możliweoficjalnepropagowaniedziałalności,którejcelembyłoskupianiePolakówwokółwartości,
przywołującychichpoczuciejednościnarodowej.Takiemożliwościodczasudoczasupojawiały
sięwzaborzeaustriackim,gdziewtymobszarzeistniałzdecydowaniewiększyliberalizm.Dotego
typupolskichinicjatywzaliczyćtrzebautworzenie1marca1891rokuwKrakowie„Stowarzyszenia
DomuZdrowiadlaKapłanówwZakopanem”,zsiedzibąwKrakowie.Celemorganizacjibyło
wzniesieniewstolicypolskichTatrdomuwspólnoty,wzorowanegonasystemiezakładuwypo-
czynkowo-medycznego,wktórymmożnabyłoorganizowaćleczenieklimatyczneksiężyzcałej
Galicji.Zgodniezestatutemstowarzyszeniazośrodkamogłyteżkorzystaćosobyprzybywające
tamwyłączniewcelachturystycznych1.Stowarzyszeniefunkcjonowałodostycznia1909roku,kie-
dyzostałorozwiązane.EfektemjegodziałalnościbyłozbudowaniewZakopanemmałegodomku,
dysponującegokilkomapokojami.Domektenzostałsprzedany,tużprzeddefinitywnymrozwiąza-
niemorganizacji2.
„Spadkobiercą”stowarzyszeniazostało„TowarzystwoDomuZdrowiadlaKapłanówKato-
lickichwZakopanem”,założonejuż24lutego1909.Działałoononaprawachpopularnychwów-
czasspółdzielnibudowlanych.Każdyczłonekbyłzobowiązanywpłacić50koronaustriackichwpi-
sowego.Towarzystwobyłoorganizacjąhumanitarną,działającąwsystemie„nonprofit”.Zgodnie
zestatutemorganizacji,celemjejfunkcjonowaniabyło„utrzymaniewłasnegoDomuZdrowia
wZakopanemzodpowiednimurządzeniem(zbiblioteką,czytelnią,kaplicąiłazienkami),dlaka-
płanówkatolickich,którzyprzybywajątamczytodlawypoczynku,czydlazwiedzaniagór”3.
Wciągupierwszegorokudziałalnościczłonkamiorganizacjizostałoprawie400kapłanówzteryto-
riumcałejGalicji.Dziękiśrodkompozyskanymzesprzedażyww.domkuizaciągniętegowbanku
kredytuTowarzystwo,23lutego1910rokukupiłowZakopanemodBronisławaChwistka,dość
okazałądrewnianąwillę„Adasiówkę”,wrazzogrodemopowierzchni1,75ha.Odlipca1910roku
zakupionybudynekzacząłfunkcjonowaćjako„DomZdrowiadlaKapłanówKatolickichwZako-
panem”.Wjednymczasiemogłownimmieszkać30osób,acenyjednodniowegopobytuustalono
na4korony4.
Ważnymwydarzeniemwżyciupolskiegokościołabyłoteżutworzeniewroku1891we
Lwowie„TowarzystwaWzajemnejPomocyKapłanówObrządkuŁacińskiego”5.Inicjatorempowo-
łaniedożyciaStowarzyszeniabyłksiądzStanisławKorzeniowski,proboszczkościołaNajświętszej
MariiPannyŚnieżnejweLwowie(późniejszyproboszczwTrembowli).Celemorganizacjibyło
1ArchiwumDomuRekolekcyjnego(ADR)KonferencjiEpiskopatuPolskiHKsiężówka”wZakopanem,StatutStowarzysze-
niaDomuZdrowiadlaKapłanówwZakopanem,Tarnów1898,s.1.
2A.Szczepaniak,HistoriaDomuRekolekcyjnegoKonferencjiEpiskopatuPolski„Księżówka”wZakopanemwlatach
1910-1945,HStudiaTeologiczno-HistoryczneŚląskaOpolskiego”,2016,nr2,s.131-133.
3ADR,StatutStowarzyszeniaDomuZdrowiadlaKapłanówwZakopanem,Zakopane1910,s.2.
4A.Szczepaniak,HistoriaDomu…,op.cit.,s..130134.
5ZTowarzystwaWzajemnejPomocyKapłanom,HGazetaKościelna”,1895,nr44,s.408-409.
5
