Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
JednymznajbardziejfascynującychokresówhistoriiRzeczpospolitejjestdwudziestoleciemię-
dzywojenne.ZchwiląodzyskaniaprzezPolskęniepodległościw1918rokuwszystkonależałobudo-
waćodpoczątku.Wśródwieluzadańdowykonania,byłouzyskaniepoprawystanuzdrowotności
narodupolskiego.Latazaborów,aprzedewszystkimczastrwaniaIwojnyświatowej,spowodowały
wtymzakresieogromnespustoszenie.Wielkimproblememspołecznymokazałysięchorobypłucina
ogółtowarzysząceimschorzeniareumatyczne.Sytuacjawymagałazdecydowanychdziałańorganiza-
cyjnychiogromnychnakładówfinansowych,nietylkonabezpośrednieleczeniechorób,aleinapro-
filaktykęzdrowotną.Tymczasemrządpolski-zewzględunaszczupłośćbudżetu-miałbardzoogra-
niczonemożliwościtworzeniainfrastrukturyleczniczo-wypoczynkowej,wpostaciszpitali,sanato-
riówczydomówzdrowia.Poszukiwanozatemrozwiązań,któreumożliwiłybyprzeniesieniekosztów
organizowaniaiutrzymywaniategotypuośrodków,bezpośrednionazainteresowaneśrodowiskaza-
wodowe.Bardzoszybkouznano,żenajprostsząmetodąrozwiązaniategotypuproblemówbędzie
zachęcaniePolakówposiadającychstałedochodydodobrowolnychopodatkowań,wramachwszel-
kiegorodzajuninwestycyjnych”towarzystw,stowarzyszeńifundacji.Rosływięcoczekiwaniawod-
niesieniudoróżnychgrupzawodowych,którewdrodzedobrowolnychopodatkowańmogływspierać
procesrealizacjinajbardziejpotrzebnychwtymzakresieinwestycji.
Napoczątkulat20.XXwiekubyłojużpowszechniewiadomo,żetegotypuplacówkiiośrodki
będąwdużejmierzewznoszoneiprowadzonewoparciuosystembezpośredniejpomocyobywateli
polskich.Miałtobyćdobrowolny,znaczącyruchspołeczny,wktórymważnąrolępełnićmiałyakcen-
typatriotyczno-narodowe.
Pierwszymśrodowiskiemzawodowym,którepiękniewsparłowtymzakresierządpolskibyli
nauczyciele,którzywdrodzedobrowolnychopodatkowań(1%odpoborów)wroku1922rozpoczęli
akcjęzbieraniaśrodkówfinansowychnabudowęnswoich”sanatoriów,domówzdrowiaidomów
wypoczynkowych.Podpojęciemsanatoriumnależyrozumiećzakładlecznictwauzdrowiskowego
wykorzystującywaloryrekreacyjne,przyrodniczeinaturalne,takiejak:wodymineralne,wodyter-
malne,borowina,ozon,radon,solemineralneorazinneczynnikibiofizyczneśrodowiskawywierające
korzystnywpływnaorganizmczłowieka1.Ośrodekwypoczynkowytoobiekt(lubzespółobiektów)
przeznaczonydookresowegopobytuludziwyposażonyzgodniezpotrzebamiwypoczynkuirekrea-
cji2.Międzysanatoriumadomemwypoczynkowymnależyulokowaćdomzdrowia,któryzjednej
stronymiałposiadaćwarunkidoaktywnegowypoczynku,azdrugiejstronysprzyjaćbezpośrednim
działaniomnarzeczpoprawyzdrowiapensjonariuszy.
To,żenauczycielepolscybylipionieramispołecznejwalkiozdrowieiwypoczynekobywateli,
wokresiemiędzywojennymwydawałosięczymśzupełnienaturalnym.Toodnichoczekiwanosze-
rzenianowoczesnejoświatyszkolnejipozaszkolnej,gdziezdrowie,rekreacjaiwypoczynekzajmowa-
łypoczesnemiejsca3.
Ślademśrodowiskanauczycielskiegoposzłyinnegrupyzawodowe.Wśródnichbylikolejarze,
urzędnicypaństwowi,skarbowcy,bankowcy,pocztowcy,telegrafiści,pracownicykomunikacji,poli-
cjanciiwojskowi.Wsystemiepowszechnegoofiarodawstwaspołeczeństwapolskiegobudowanoteż
ośrodkizdrowotno-wypoczynkowedlaśrodowiskakademickich.Tobyłwielkiruchspołeczny,który
przyniósłnadspodziewaniedobreefekty.
Państwonailemogłostarałosięwspieraćpodejmowaneinicjatywyinwestycyjne.Wpierwszej
kolejnościwymienićtrzebaudzielanienbudowniczym”niskooprocentowanychkredytówwbankach
polskich,aniekiedynawetsymbolicznychsubwencji.Ogromneznaczeniemiałoteżrozporządzenia
RadyMinistrówz4sierpnia1926rokuopaństwowejpomocylekarskiejdlafunkcjonariuszypań-
stwowych4.Przeciętniepaństwo-zapośrednictwemDepartamentuZdrowiaMinisterstwaOpieki
Społecznej-mogłodopłacać70-75%doleczeniakażdegopacjenta,przebywającegownśrodowi-
1https://pl.wikipedia.org/wiki/Sanatorium.
2https://www.proz.com/kudoz/polish_to.../1465826-ośrodki_wypoczynkowy.html.
3WczorajidziśStowarzyszeniaNarodowo-ChrześcijańskiegoNauczycielstwaSzkółPowszechnych,Poznań
1937,s.3-4.
4Dz.U.z1926r.,nr95,poz.555.
5
