Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
|AndrzejNowak
używającterminunchorobainformacyjna”:chorobazprzesytuwrażeńinadmiaruinforma-
cji
12
.Codzienniejesteśmybombardowaniwiadomościamiokolejnychofiarachigrupach
ofiar,domagającychsięnaszegouznania,współczucia,pamięci.Kurczysięmiejscenadodat-
kowąuwagędlanowychpamięci…Relacjamiędzyprodukcjąpamięciajejrecepcją,podażą
apopytem,jeśliwolnotaktonazwać,stajesiępoważnymproblemnietylkopoznawczym,
aleispołecznym.DobrzestreściłjegoistotęGavrielD.Rosenfeld.Wswoiminteresującym
esejuoceniłsposób,wjakiRepublikaFederalnaNiemiecpodjęłaproblemnajwiększejtrau-
my–Holocaustu,jakowzórdoobowiązkowegonaśladowaniawewszystkichinnychkrajach,
alezarazemwyraziłobawę,czytenwzór–nsoperfectlyinstitutionalizedandcommercially
organized”–będzieskutecznierozprzestrzeniany
13
.Patrzączperspektywynowojorskiej,po
11września2001r.,G.D.Rosenfeldstwierdził,żeniemajużwięcejpamięci,którychwarto
byłobywysłuchać,doktórychustalonegojuż,globalnegokanonuwartobydołączyć,niema
jużinnych,pozauznanymidotąd,traum,którymiwartobysięzająć:
Aftermorethantwodecades’intensiveworkdoneontheHolocaustandtheunearthingofhi-
storicalinjusticesallacrosstheglobe–fromtheAboriginals’nstolengeneration”toapartheid–
wehavenowarrivedatapointofsaturationwithnmemory”
.Insteadofcontinuingtodealwith
memoryandthepast,weshouldstartlookingatthepresentandfuture14.
Jestkilkaistotnychkonsekwencjiprzyjęciatakradykalnejpropozycji.Krótkoomówimy
tęłączącąsięzodmowązaakceptowaniannowych”pamięciiurazów,któreniezmieściłysię
dotądwnuznanymstandardzie”
.Rozmaitedoświadczenianwschodnioeuropejskie”wiążą
sięztraumatycznymprzeżyciemkomunistycznejwładzyiterroru–albonieprzeżyciem,
ześmierciąsetektysięcyimilionówludzi,zktórychkażdybyłkimś,każdymiałimię…To
niesąofiarytylkoterrorukomunistycznego,aletakie,którełączyraczejnp.doświadcze-
nieipamięćrosyjskiejdominacjiimperialnej.Zostałyonewokresietej(komunistycznej)
władzyoraztej(geopolitycznierosyjskiej)dominacjistłumioneibyłystygmatyzowane:od
czasównJałty”(1945)donCudownegoRoku”(1989).Odzyskałyswobodęekspresjidopiero
po1989r.Nowyproblem–dlaofiar(lubichrodzin,wspólnotpamięci),którychtraumy
niezostały,niemogłybyćdotądpubliczniewypowiedziane–poleganatym,żenieznajdują
jużaudytorium,naktóremiałynadzieję.Zjawiskoprywatyzacjiprzeszłościidecentraliza-
cjihistorii,charakterystycznedlaprzemiancywilizacyjnychkońcaXXw.,opisanepowy-
żejzmęczenienadmiarempamięciiprzekazywanychprzezelektronicznemediawrażeń,
12
P.Nora,GeneralIntroduction:BetweenMemoryandHistory,[w:]RealmsofMemory.RethinkingtheFrench
Past,ed.idem,vol.1,NewYork1996,s.8-9;G.Hartman,ASurfeitofMemory?ReflectionsonHistory,
MelancholyandDenial,nHistoryandMemory”1993,vol.5,s.147-150.
13
G.D.Rosenfeld,ALoomingCrashoraSoftLanding?ForecastingtheFutureoftheMemory„Industry”,
nJournalofModernHistory”2009,vol.81,s.142-146;por.G.Cubitt,HistoryandMemory,Manchester–
–NewYork2007,s.242-256.
14
TymisłowamistanowiskoG.D.RosenfeldastreszczaAstridErll.A.Erll,MemoryinCulture,transl.S.B.Yo-
ung,Houdsmills–NewYork2011,s.172;por.G.D.Rosenfeld,op.cit.,s.122-158.
