Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
40
Geneza
OdIVwiekudopowstającychlokalnychkościelnychkalendarzylitur-
gicznychdodawanoimionaszczególniezasłużonychwyznawcówilokalnie
czczonychpatronów
30
.Wspominanopustelników,mnichówisprawiedliwych,
następniewielkichduchownych,przewodnikówKościoła,teologówicudo-
twórców.Kościółzapośrednictwemswoichhierarchówkompletowałlisty
świętychczczonychlokalnie,czyliwtychmiejscach,gdzieżyli,gdziedoko-
nałosięichmęczeństwo,gdziezmarli,gdziezachowałysięichrelikwie,czyli
nienaruszonedoczesneszczątki.Zczasemlistyteprzekształciłysięwwiększe
kalendarze.Wiadomo,żewpewnychośrodkachżyciereligijnerozwijałosię
bardziejintensywnieiwywierałowpływnainneregiony.Zpołączeniakalen-
darzywielkichmetropoliiodIVwiekuzaczęłypowstawaćwBizancjumtzw.
kalendarzeliturgiczneocharakterzepowszechnym31.Największąrolęwich
ukształtowaniuodegrałyAleksandria,Antiochia,RzymiKonstantynopol,
jakogłównecentrumkulturyreligijnejcesarstwa.Wydajesię,żetowłaśnie
kalendarzewymienionychbiskupstwipowiązaneznimizczasemliturgiczne
zwyczajewpłynęływzasadniczysposóbnainnelokalneośrodki,doprowa-
dzającstopniowodoujednoliceniatradycji.
Równoleglezkształtującymsięrocznymcyklemwspominaniaważnych
postacichrześcijaństwawkalendarzurozwijałysiętakżenabożeństwaiuro-
czysterytyocharakterzewspólnotowymznamiennedladanegoregionu.Od
IVwiekuzaczętodokalendarzyliturgicznychchrześcijaństwawłączaćnowe
ważneteologicznieświęta,którymwyznaczanoruchomebądźstałedaty.Już
podczasobradpierwszegosoborupowszechnegowNiceipodjętodecyzje
wsprawiedatynajważniejszegoipierwszegoświętachrześcijan–Paschy.
TuwypracowanotakżeteologicznepodstawyświętaBożegoNarodzenia,
któreconajmniejod336rokubyłoobchodzonejakojednazuroczystościku
czciChrystusa
32
.Kolejnoumieszczanowkalendarzachdatyinnychwielkich
świątzwiązanychosobąSynaBożego.WIVwiekubyłytoświętaEpifanii,
OfiarowaniaJezusawŚwiątyni,WjazdudoJerozolimyiWniebowstąpienia
33
.
PrzyznanieMatceBożejtytułuTeothokos(Bogurodzica)naSoborzeEfeskim
w431rokuspowodowałogwałtownyrozwójjejkultu,powstawanieświątJej
dedykowanychorazumieszczanieichwkalendarzuliturgicznym
34
.WVwieku
wkalendarzachpojawiłysiętakieświętamaryjnejakNarodzenieBogurodzicy
iZwiastowanie,awVIwiekuOfiarowanieBogurodzicywŚwiątyniiZaśnięcie
30
H.Wąsowicz,Kalendarzchrześcijański,s.136;J.Charkiewicz,Święciwkalendarzowej
praktyceliturgicznejKościoławschodniego,„Elpis”2011,z.23–24(36–37),s.205–210.
31J.Charkiewicz,op.cit.,s.210–213.
32
DokumentySoborówPowszechnych.Tekstgrecki,łaciński,polski,t.I(325–787),oprac.
A.Baron,H.Pietras,Kraków2003,s.53.
33
M.Janocha,UkraińskieibiałoruskieikonyświątecznewdawnejRzeczypospolitej,
Warszawa2001,passim.
34Ibidem,s.127,151.
