Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ZbigniewMakarewicz
AkademiaSztukPięknych
Wrocław
ARYTMIA|
Oniektórychaspektachartystycznej
awanturynaZiemiachZachodnich
iPółnocnych
PamięciBarbaryKozłowskiej,autorkiprzedstawieniaArytmia
Inwestycjebezkapitałowe
Wlatach1945-1981,wbrewprawidłowościomwarunkówpo-
litycznychekonomicznychspołecznychitechnologicznych,na
polskichZiemiachZachodnichiPółnocnych(nOdzyskanych”)po-
jawiłysięnoweideeartystyczne(dzieła,teorie,manifestacje)oraz
oryginalneformyruchuartystycznego.Teinnowacyjnepoczynania
miałypewnecechyswoiste:
a)niezbieżnośćzanalogicznymiprocesamiwsztuceświatowej
(zachodniej);
b)samodzielneokreślanienowychformiformułdzieławsztu-
kachpięknychinapograniczachdziedzinidyscyplin;
c)publikowaniedziełitekstównnowejsztuki”pozaplanami
działalnościofcjalnychinstytucjikultury,atakżepozazasięgiem
cenzury.
Jeśliprzyjmiemykryterianowościioryginalnościformyjako
podstawowe,tozdużymprawdopodobieństwemmożemymówić
opojawianiusiętwórczościartystycznejnajpierwwewnątrzzdef-
niowanychdziedzin(wmalarstwie,wrzeźbie,wteatrze,wliteratu-
rze,itp),atakżewustanawianychnowychrodzajachnieużytecznych
gierizabaw.
Zapewnepierwszymznanymmiartystąmalarzem,grafkiem
irysownikiem-pierwszymświadomymtwórcąnacałymobszarze
ZiemZachodnichiPółnocnychbyłWaldemarCwenarski,student
PWSSPweWrocławiu(1930-1953).Znajdziemywjegotwórczo-
ściinspiracjemalarstwemwspółczesnym,np.francuskim(Georges
Rouault)iznakomiteróżnice,jegowłasneoryginalneinterpretacje
iodkrycia.
Toregułabędzieobowiązywaćwrozwojusztukplastycznych:
-podjęcieinspiracjizjużujawnionejipraktykowanej
konwencji,
-studiumiprzetworzenie,
-radykalneindywidualnezdefniowanie(m.in.JanChwałczyk,
WandaGołkowska,JózefHałasiAlfonsMazurkiewiczwrozwoju
wrocławskiegostrukturalizmu).
Kontynuacje,naśladownictwa,przejęciaznanychjużreguł,
zwiększymlubmniejszymudziałemwłasnejinwencji,sązjawi-
skiempowszechnym.Tonaturalnereakcjenapojawianiesięnowych
n-izmów”.Istotnejestjednak,gdzieikiedyten-izmy”pojawiają
sięjakopierwszesygnałynowychidei.Niepojawiająsięjednak
teideenapustkowiu.Poprzedzatenowościjakaśugruntowana
kultura-plastyczna,teatralna,literacka,muzycznaiwszelkainna
zagęszczającasięuprawa,tworzącasięlokalnietradycjaiświado-
mośćkontynuacjitradycjiszerszejigłębszej,sięgającejpozagranice
przestrzeniiczasu.
To,cowszerokimzakresiecharakteryzowałomalarstwo,
grafkęirzeźbę(lecznietylkotesztukipiękne,aleteszczególnie,
wośrodkachtychnaszychnNowychZiem”),byłodążeniemdo
wypracowaniasilniezindywidualizowanejstylizacji,wręczjakby
kaligrafi.Najmocniejtakiedążenie-tzw.nNowaSecesja”-za-
znaczyłosięweWrocławiuwpracachdwóchrzeźbiarzy-Borysa
MichałowskiegoiRyszardaZamorskiegoorazwgrafceAndrzeja
Basaja.Toosobność,osobliwośćiosobistość.Natejdrodzeszcze-
gólnymprzypadkiembyłabysylwetkainosobna”twórczośćJózefa
Gielniaka-bardzoznanegoicenionegografkalinorytnika,two-
rzącegowgórskimsanatoriumwBukowcu.
Znajdziemyteżkilkoroinnychsamotników,skupionychnado-
skonaleniujedynychwswoimrodzajustylistykiwyobraźniowych
światów.Wypadaprzypomniećnp.takichtwórcówjakdrwalJózef
Lurka,góralsamouk(mieszkałnawsipodŚwidnicą),którywywodził
swojąsztukęztradycjirzeźbyludowej,autorcykluprzejmujących
interpretacjiscenMękiPańskiej,lubrzadkowspominanyrzeźbiarz
AndrzejWojciechowski,tworzącywciąguzaledwieparulatkolekcję
kolorowychgipsowychfgur.Osobnyświat-groteskiimaskowanej
grozy-reprezentowałyobrazyTadeuszaWrońskiego,czymalar-
stwoZygmuntaWoźnowskiego-wizjeodwróconejprzestrzeni.
PAMIĘTNIKSZTUKPIĘKNYCHNR14
21
WARSZAWA–TORUń2019
