Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AndrzejRozwadowski,OlgaGałygina,MagdalenaBoniec
Obrazyzprzeszłościwteraźniejszości...
awłaściwiejczęśćwizualnejtradycji,wskładktórejwchodziłyteż
malowidłanaskałachorazmalowanieciał.Malowanienakorze
inaskałachstanowiłyparalelneformysztuki,obiepraktykowane
jednocześnie.Podobieństwastylistyczneitematycznepomiędzy
malowidłanaskalnymiatyminakorze(zwłaszczawrejonach
ZiemiArnhemaiKimberley)wskazują,żebyłyonewypadkową
wspólnegokodusymbolicznego,choćfunkcjonalniemogłysię
różnić5.
Porazpierwszydlaświatazachodniegomalowidłana
korzezostałyudokumentowaneprzezfrancuskiegoartystę
N.M.Petita,którywrazzBaudinemwlatach1800-1804
podróżowałpoTasmanii.Tepierwszyrazopisanedotyczy-
łymalunkównapłatachkoryeukaliptusowej,któresłużyły
jakoprzykryciegrobów.Częśćztychformnsztuki”byłazatem
związanazsymbolicznymisferamikultury,wtymprzypadku
sferąfuneralną.Pierwszeeuropejskiekolekcjemalowidełna
korzestanowiłyfragmentykorywyciętezczęściszałasów,ale
wrazzrosnącymzainteresowaniemtątwórczościąbialieks-
ploratorzyzaczęlizlecaćAborygenommalowanienaspecjalnie
przygotowanychfragmentachkory,któreodtegomomentu
stałysięaborygeńskimiodpowiednikamimalarskichpłócien.
ZapionieratejpraktykiuważasięBaldwinaSpencera,zna-
mienitegoantropologa,autoraklasycznegodziśdziełaz1989
rokuTheNativeTribesofCentralAustralia,któryporazpierw-
szypozyskałtakiemalowidław1912rokuwMalangangerr
(Oenpelli)
6
.Zapoczątkowałotoprocesprzemianysztukiple-
miennejwsztukęrynkową,malowidełnakorze(napotrzeby
białegoczłowieka)zaczęłopowstawaćcorazwięcej.Kiedy
zapotrzebowanienatenowendziełasztuki”stałosięjesz-
czewiększe,lokalnimisjonarzezaczęliorganizowaćpunkty
sprzedaży-lokalnesklepy-galerie.OstatecznierządAustralii
handeltensformalizował,powołującdożyciaAboriginalArts
BoardoftheAustraliaCouncil,któryzacząłfnansowaćabory-
geńskiecentrasztukiiprofesjonalnychopiekunów-doradców
fnansowych.Ostateczniezatemmalowidłanakorzestałysię
dziełamisztuki-takwięcczęśćtradycjisztukinaskalnejza
pośrednictwemtegomediumprzeniknęładoglobalnego
rynkusztuki.Mobilnośćobrazównakorzestałasięistotną
przewagąnadnieruchomąsztukąnaskalną,umożliwiającjej
podróżdoglobalnegoświatasztuki.Jednymzpierwszych
znanychzimieniaartystówrdzennejAustraliibyłYiriwalli/
5L.Taylor,op.cit.
6
I.McLean,Rattlingspears:AhistoryofIndigenousAustralianart,London2016,
s.95-96.
46
Yiriwala(1897-1976),członekplemieniaGunwingguwZiemi
Arnhema
7
,uznawanyzanajznamienitszego.Toprzedstawiciel
tzw.drugiejgeneracjiartystówmalującychnakorzewlatach
60.i70.Jeślioddaćgłossamymartystomwkwestiioceny,
czydanatwórczośćjestsztuką,tomożnaprzywołaćPabla
Picassa,któryopracachYiriwalamiałpowiedzieć,żejestto
to,doczegosamdążyłprzezcałeswojeżycie
8
.Yiriwallistąd
zyskałprzydomeknPicassaZiemiArnhema”.
Współczesnemalowidłanakorze,atakżewiększość
ztychpowstającychnazamówieniewXXwieku,niesą
wiernymikopiamimalowidełnaskalnychnietylkowsensie
odwzorowaniaikonografi,aletakżeoddaniapierwotnego
kontekstusztukinaskalnej
9
.Współcześnierdzenniaustralij-
scyartyściinspirująsiękompletnymiscenaminamalowanymi
naskałach,kompletnymi-czyliichostatecznymstanem.
Chodzioto,żeto,codziświdaćnaskałach,częstojestefektem
nakładaniasięnasiebiewięcejniżjednejtradycjimalarskiej
iarcheologiczniemożnadowieść,żetradycjeteniestano-
wiłyczęstojednegozamysłuartystycznego,żepochodzą
zróżnychokresów.Możnaoczywiściezastanawiaćsię,czy
ostatniartystamalującynadanejskalewykonałswójobraz
zintencjąstworzeniakompozycjiłączącejwszystkieinne
obecnejużwizerunkiiwjakimstopniubyłotoefektemzna-
jomościtreścimalowidełzastanych.Niemającwiedzynaten
temat,możnajedyniestwierdzić,żeartyścitworzącymalunki
nakorzeodwzorowujątęostatecznąsekwencję,wybierają
pojedynczymotywzpalimpsestunaskalnegolub,cotakże
częste,tworząwłasnekompozycje,wykorzystującwizerunki
naskalnezróżnychmiejsc.Wtymdrugimprzypadkuma-
lowidłanakorzesąjużzatemtylkoświadectwemdanych
tematówsztukinaskalnej,niemogąsłużyćdorekonstruk-
cjipierwotnychrelacjipomiędzytymimotywami.Ponadto
współczesnatradycjamalowidełnakorzeprzechodziłatakże
swojąwewnętrznąewolucję,np.wZiemiArnhemaartyści
wpewnymmomenciezaczęlistosowaćnowątechnikęsiatko-
wo-krzyżowegokreskowegowypełnianiamotywów(znaną
jakorarrk,prymwiódłwtejkwestiiwspomnianyYiriwala),ale
teżniebyłotopowszechne-używanietejstylistykiłączyło
7HolmesS.LeBrun,Yirawala:PainteroftheDreaming,Rydalmere1992.
8
V.Grieves,Aboriginalspirituality:abaselineforindigenousknowledgesde-
velopmentinAustralia,“TheCanadianJournalofNativeStudies”2008,28,2,s.377.
9H.Morphy,RecursiveanditerativeprocessesinAustralianrockart:Ananthro-
pologicalperspective,[w:]Acompaniontorockart,red.J.McDonald,P
.Veth,Chichester
2012,s.294-305.
