Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nożnej).Sąoneniezbędne,abygracze(firmy)moglirozegraćuczciwymecz.Każdyrynekposiada
historycznieukształtowanąstrukturęzłożonązreguł–np.regułdotyczącychprawwłasności,ograniczeń,
zasadmoralnych.Wistociela
is
sez-fa
ire,czyliekonomicznawolnoamerykanka,nieistnieje,ponieważ
la
is
sez-fa
iretoanarchia.Omożliwościachrozwojowychgospodarkiwdłuższejperspektywieprzesądza
jakośćinstytucji.Toonewarunkująchoćbywysokośćkosztówtransakcyjnychponoszonychprzez
przedsiębiorstwa.Gdyinstytucjedobrzedziałają(np.sprawnesądygospodarcze),sąjasneprzepisy,
przyjazna,profesjonalnaiuczciwaadministracja–firmyponosząniższekosztyzwiązaneztransakcjami
sprzedażyizakupów9.
Zawodnośćmechanizmówrynkowych.Zawodnośćniektórychmechanizmówrynkowychpowoduje,
żewymagająoneróżnegotypuinterwencjipublicznychwformiechoćbyregulacji(alboinspirowania
mechanizmówsamoregulacji).Narynkachmamiejscebowiemwymianadóbrocorazbardziejzłożonych
cechach.Komplikująsiętakżerelacjemiędzystronamirynkowychtransakcji.Łatwowyobrazićsobie
strukturęrelacjimiędzykupującymiasprzedającyminatradycyjnychmałomiasteczkowychtargowiskach.
Natomiastmusionabyćinna,gdytransakcjemająmiejscewwarunkachasymetriiwiedzymiędzy
sprzedającymiakupującymi.Tosytuacja,kiedykupującyniejestwstaniekontrolowaćwszystkich
warunków,napodstawiektórychnastąpitransakcja.Przykładowoniemawiedzyowszystkichcechach
produktu(np.produktyfarmaceutyczne,elektroniczne,częstofinansowe).
Wobecpowyższegowieledzisiejszychrynkówproduktówiusługjestwznacznymstopniuregulowanych.
Przedsiębiorstwachcącewejśćnaokreślonerynkipodlegająpewnymregulacjom.Podobniejest,gdychcą
wprowadzićniektóreproduktynarynek(np.farmaceutyczny,żywnościowy).Podlegająwieluregulacjom,
któreokreślająkwestiebezpieczeństwaprodukcjitowarów(np.leków)czykwestiedystrybucjiokreślonych
towarów(np.alkohol).Wostatnichlatachwidocznejest,żewcorazwiększejskalibankiifirmy
ubezpieczeniowepodlegająregulacjom,którestawiająimszeregwymagań.Państwonarzucaimobowiązki
informacyjnedotyczącesposobuizakresuprzekazywaniainformacjikonsumentom(np.ocałościowych
kosztachichproduktówiusług,kosztachkredytównieregularnychitp.)
Pojawiająsięzwolennicytezygłoszącej,żetakieregulacjesąniepotrzebnealbożesąonewręcz
szkodliwedlarozwojugospodarczegoispołecznego.Ichzdaniemnajważniejszesąbowiemdwiestrony
transakcji,któreumawiająsięnaokreślonewarunkizawarciawzajemnejumowy.Nieprzejmująsię
konsekwencjamiwspomnianejwyżejasymetriiinformacjimiędzynp.producentemaodbiorcą.Rzeczw
tym,żegodzeniesięnajejznacznyrozmiarmożemiećszkodliweskutkidlageneralnegorozwoju.Gdy
konsumentodczuwabrakadekwatnejijasnejinformacjioprodukcieczyusłudze,którąchciałbynabyć,
wówczasmożezaniechaćzakuputowaruczyzaciągnięciakredytu.Przekładasiętonaistotnezagrożenia,
naprzykładsłabszegorozwojucałejgospodarki.Interwencjapaństwawpostacisformułowaniaokreślonych
regulacjimożetemuzapobiec.
Pojęcieregulacjiczasamimożewydawaćsięgroźne.Możekojarzyćsięzobostrzeniami,którezagrażają
podstawomniezależnegofunkcjonowaniaprzedsiębiorstw.Aleinterwencjepublicznemogąmiećróżny
kształt.Niemusząoneoznaczaćdziałańpaństwatypunakazy,zakazy,kary.Wostatnichlatachpodkreślana
jestsilnierolasamoregulacji.Podwpływeminspiracjizestronypaństwaiobywateliprzedsiębiorstwasame
przeprowadzająprocesregulacjizmyśląospełnieniuoczekiwańkonsumentów,atakżeospełnieniuinnych
oczekiwań,np.wzakresieograniczaniaichoddziaływanianaśrodowiskonaturalne.
Problemtkwirównieżwtym,żeryneknietworzywszystkichproduktówiusług,którychpotrzebujemy,
zaceny,któremożnauznaćzaracjonalne10.Potwierdzajątoekonomiści,którzywpełniakceptujątradycje
ekonomiiklasycznej.Naprzykładniektóresektorygospodarkimającharaktermonopolinaturalnychczy
oligopoli.Trudnownichbowiemwprowadzićmechanizmykonkurencji.Wtakichrealiachmonopolistyczne
przedsiębiorstwadostarczajązwykleproduktnieadekwatnydopotrzebobywateli(np.wysokieceny).Przez
kilkapowojennychdziesięciolecitakiesektory,jakenergetykaczytelekomunikacja,byłyuznawanezatak
zwanemonopolenaturalne.Wokółnichwłaśniepowstawałapolitykapublicznarozumianajakopewnaforma
interwencjipublicznej(regulowanieodgórne).
Zczasemjednakwielesektorówstraciłocechytradycyjnegomonopolunaturalnego.Powstałybowiem
technologie,któreumożliwiływprowadzenieelementukonkurencjimiędzyróżnymiprzedsiębiorstwami.
Przykłademmożebyćtelekomunikacja.Wostatnichlatachnatymrynkudziaławieleprzedsiębiorstw.Wraz
zwprowadzeniemmechanizmówkonkurencjimiędzynimizmieniłasiępolitykapubliczna.Najpierw
zakładałaona,żefirmatelekomunikacyjna,jakomonopolista,musiposiadaćpublicznąformęwłasności.
Umożliwiałotołatwiejsząkontrolęjejdziałania.Następniepopojawieniusięmechanizmówkonkurencji
rządyzastosowałyinnąformędziałania(interwencji).Wieleznichzrezygnowałozutrzymaniawłasności
firmtelekomunikacyjnych,natomiastograniczyłosiędostosowaniaokreślonychregulacji,któretworzyły
warunkidorywalizacjimiędzyzwiększającąsięliczbąfirmtelekomunikacyjnych.Wtymsektorzeistnieje
wieleprzykładówinterwencjiregulacyjnejpaństwa,wtymnaszczebluponadnarodowym.Naprzykład
