Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
56
Rozdział2
pretendentówdoichrękizmuszanodorozstaniasięznimi.Odtrącanocałąjego
rodzinę16.
UstrójSpartybyłskomplikowany.Byłodwóchkrólównależącychdodwóch
różnychrodzin,aichstanowiskobyłodziedziczne.Podczaswojnyjedenznich
dowodziłarmią,alewczasachpokojuichwładzabyłaograniczona.Ciekawie
wyglądałwSparcieproblemkontrolinadsiłamizbrojnymi.Tychdwóchkrólów,
którzyrównocześniebylidowódcamisiłzbrojnych,możnabyłowkażdejchwili
przeciwstawićsobie,gdybyktóryśznichchciałprzypomocywojskasprawo-
waćrządysamodzielnieczyteżustanowićdyktaturę.Spartawzbudzałapodziw
pośródpozostałychGreków.Pierwotnieróżniłasięodinnychgreckichmiast
wzdecydowaniemniejszymstopniuniżpóźniej.TookołoVIIwiekup.n.e.lub
trochępóźniejjejkonstytucjaskrystalizowałasięwcharakterystycznejfor-
mie,zgodniezktórąwszystkozostałopodporządkowanesukcesowiwojsko-
wemuiSpartaprzestałamiećjakikolwiekudziałwtym,coGrecjawniosłado
cywilizacji.
Jednązprzyczynpodziwu,jakiminniGrecydarzyliSpartę,byłajejstabil-
ność.Wszystkieinnegreckiemiastanękanebyłyprzezprzewroty,austrójSparty
nieulegałzmianomprzezcałewieki,oilenieliczyćstopniowegowzrostuwła-
dzyeforów,któryforsowanybyłjednakśrodkamiprawnymi,anieprzemocą.
Irzeczywiścieniesposóbzaprzeczyć,iżprzezdługiczasSpartanieosiągalisuk-
cesy,gdymowaoichgłównymcelu,jakimbyłostworzenierasyniezwyciężo-
nychwojowników.SymbolemichwartościstałysięTermopile,choćsamabitwa
wwąwozie,podwzględemtechnicznym,byłaporażką17.
PrzezdługiczasSpartanie18byliniezwyciężeninalądzie.Utrzymalidomi-
nacjęażdo371rokup.n.e.,gdyzostalipobiciprzezTebańczykówwbitwie
podLeuktrami-tobyłkoniecichmilitarnejświetności.Arystoteleskrytyko-
wałkażdyaspektustrojuSparty,wskazującnaźródłarozkładu,jakchoćbynad-
miernąsurowośćpraw.AletoniejegowizjaSpartyprzetrwaławwyobraźni
ludzi,leczmitycznaSpartaPlutarchaorazfilozoficznaidealizacjaSpartywPań-
stwiePlatona19.
Azatemwhistoriiwojna,niejakozkonieczności,wbrewpierwotnyminten-
cjomstrategóworazzałożeniomzapisanymwprawieobejmowałanietylko
16S.Pressfield,Etoswojownikał,s.29.
17B.Russell,DziejefilozofiiZachoduł,s.129-131.
18ZdaniemA.W.Gomme’askomplikowanastrukturaarmiispartańskiejsamawsobie
wystarczałacelemwytłumaczeniajejwyższościnadsiłamizbrojnymiinnychpaństwgreckich.
A.W.Gomme,A.Andrewes,K.J.Dover(red.),AHistoricalCommentaryonThucidydes,t.4,
OxfordUniversityPress,Oxford1970,s.103.
19B.Russell,DziejefilozofiiZachoduł,s.131,133.
