Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁI
WSTĘPDOROZWAŻAŃO„PAŃSTWIE”
Literaturadotyczącateoriipaństwajestogromna,dlategoteżwystarczysięgnąć
jedyniepotenielicznejejwątki,któremogąokazaćsiępomocneprzyanalizie
wczesnokonfucjańskiegopojmowaniajegoistoty.Pierwsząpoważnąpróbąokre-
śleniapaństwasąrozważanianajwybitniejszegogreckiegouczonegoimyśliciela,
Arystotelesa,zawartezwłaszczawjegofundamentalnymdzielezatytułowanym
Polityka.Arystotelesuważał,żeDpaństwojestwspólnotąrównych,mającąna
celumożliwiedoskonałeżycie”,orazżepaństwotoDwspólnotazdolnadosa-
mowystarczalności”1.DlaArystotelesapaństwoniebyłowspólnotąwszystkich,
alewspólnotąrównych.Zajejczłonkówuznawałontylkoobywatelipełniących
służbęwojskowąiuczestniczącychwzebraniachciałobradujących.Wedługnie-
godoistnieniapaństwaniezbędnibylitakżeludzieniebędącyjegoobywatelami:
rolnicy,rzemieślnicy,robotnicy.Państwojakowspólnotaistnieje,zdaniemArysto-
telesa,dlaosiągnięciaokreślonegocelu,czylizapewnieniaobywatelommożliwie
doskonałegożycia.Należytuzaznaczyć,iżArystotelesowskadefinicjapaństwa
byławprawdziebudowanawodniesieniudospołeczeństwaopartegonaniewol-
nictwie,alemimotonawiązywałodoniejinawiązujenadalwielupóźniejszych
filozofówiteoretykówpaństwa,ijestwznacznejmierzeaktualnadodzisiaj.
Wczasachwspółczesnychszerokieuznaniezyskała,dziśuważanazapodsta-
wową,definicjapaństwasformułowanaprzezniemieckiegoprzedstawicielaszkoły
pozytywizmuprawniczegoGeorgaJellinka(1851-1911).JegozdaniemDpaństwoto
wyposażonawewładzęsamorodnąjednośćzwiązkowaosiadłychludzi”2.Jellinek
uznał,żepaństwotoinstytucja,któramusizawieraćtrzyzespolonezesobąele-
menty(nazywaneczasemwliteraturzeprawniczejskładnikamikonstytutywnymi
państwa3),amianowiciewładzęnajwyższą(suwerenną),ludnośćiterytorium.Stąd
definicjataznanajestjakotakzwanatrójelementowadefinicjapaństwa.Kluczową
1Arystoteles,Polityka,Wrocław1953,s.16.
2G.Jellinek,Ogólnanaukaopaństwie,Warszawa1921,s.47.
3E.Zieliński,Naukaopaństwieipolityce,Warszawa1999,s.11.
