Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Parlamentaryzmskandynawskiawestminsterski-istotaicechyszczególne
59
Wodniesieniudopartiiisystemówpartyjnychwpaństwachskandynaw-
skichniewystępujesystemdwóchpartiidominujących(systemdwupartyjny),
charakterystycznydlamodeluwestminsterskiego.Ewolucjaskandynawskich
systemówpartyjnychspowodowałaukształtowaniesiępookresiedomina-
cjijednejpartii,którazakończyłasięwDaniiwkońculat60.,wNorwegii
wpołowielat60.,zaśwSzwecjiwpołowielat70.,systemudwubloko-
wegoostabilnymcharakterze.Wskładblokulewicowegowchodziłypartie
socjaldemokratyczne,wspieraneprzezinne,mniejszeugrupowaniaolewico-
wymrodowodzie.Sąto:wDanii,SocjalistycznaPartiaLudowa(Socialistisk
Folkeparti),WspólnaListaCzerwono-Zieloni(Enhedslisten-DeRød-Grønne),
wNorwegii–SocjalistycznaPartiaLewicy(SosialistiskVenstreparti),wSzwecji
–PartiaLewicy-Komuniści(VansterpartietKommunisterna).Blokcentrowo-pra-
wicowy(powszechnejestokreślenieborgerligepartier–partiemieszczańskie)
tworzązasadniczopartieliberalne,partiecentrum(agrarne)orazkonserwa-
tywneichadeckie,choćoczywiściewposzczególnychprzypadkachmogą
wchodzićwgręjedynieniektóreznich.Układtakipowodujezjednejstrony,
zachowanietożsamościpartiibędącychwbloku,któreniemusząrezygno-
waćzeswoichprogramowychzałożeń,coułatwiaiusprawniaprocespowo-
łaniarządupowyborach.Zdrugiejstrony,jesttoukładwpełniczytelnydla
wyborców,którzyjużwmomencieoddawaniagłosumająokreślonąperspek-
tywękoalicji,wktórejznajdziesięugrupowanie,naktóreoddająswójgłos.
Wyborcyniesązaskakiwaniprzedziwnyminiekiedykombinacjamikoalicyj-
nymi(szczególniewsystemachwielopartyjnościnieuporządkowanej),któ-
rychkonstruktoramisąliderzypartyjni.Omawianysystempartyjnywydaje
siębyćowiele„nowocześniejszy”odsystemudwóchpartiidominujących
(systemudwupartyjnego),wykluczającjednocześnietakcharakterystyczną
dlaniegobipolaryzacjępolitycznąspołeczeństwa.
Wtymkontekściepewnejmodyfikacjimusipodlegaćrównieżpogląd
ojednowymiarowościsystemupartyjnego,którapowoduje,iżgłównym
czynnikiemwpływającymnazachowaniawyborczejestczynnikmaterialny
(przynależnośćklasowo-grupowa).Otóż,wspołeczeństwachskandynaw-
skichukształtowałysięhistorycznietrwałepodziały(cleavages),którestanowią
podstawępojawiającychsiękonfliktówspołecznychirywalizacjipolitycznej.
Opierająsięonenaodmiennychsystemachwartościiprzekonańorazuwa-
runkowaniachgeograficznychikulturowych.Sąuzewnętrzniane,gdyzostaną
„zorganizowane”przezugrupowaniapolitycznedążącedomobilizacjielek-
toratu.Uzewnętrznionetrwałepodziałymogąprowadzićdodekompozycji
