Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI
Powstanie,działalnośćimiejscewżyciupolitycznymSd4P,PSL
i7Pdo1993roku
SzukającwydarzeniakluczowegodlagenezySocjaldemokracjiRzeczypospolitej
PolskiejiPolskiegoStronnictwaLudowego,niewątpliwietrzebawskazaćnawybory
parlamentarnez1989roku,wrezultaciektórychPZPRostatecznieutraciłastatuspartii
rządzącej.Wprawdzieprocesyprowadzącedoupadkureżimukomunistycznegoitym
samympodważeniarolipartiirobotniczejwpaństwiemająowieledłuższąhistorię,to
jednakwłaśniewynikczerwcowejelekcjizapoczątkowałdezintegracjęwówczesnym
obozierządzącymiwymusiłwkażdejzpartiipodjęciedziałań,mającychprzystoso-
waćjądofunkcjonowaniawkształtującymsięsystemiedemokratycznym.
Mimożeprzeprowadzonewdwóchturach–4i18czerwca–wyborydoprowadziły
doobsadzeniaprzysługującychPZRPijejsojusznikom299mandatówwsejmie
1,to
porażkaówczesnejwładzyniebudziławątpliwości.Waspekcieliczbowymprzegrana
wyrażałasięwtym,żePZPRanijejsojusznicynieuzyskalianijednegomiejsca
wsenacie–99mandatówzdobylikandydaci„Solidarności”,aostatniprzypadłbez-
partyjnemuprzedsiębiorcyzwojewództwapilskiegoHenrykowiStokłosie.Podwzglę-
demjakościowymoporażcekoalicjizadecydowałokilkaelementów:klęskęponieśli
przywódcyPZPRkandydującyzlistykrajowej(tylkodwóchspośród35przekroczyło
wymaganąbezwzględnąwiększośćgłosów,chociażniektórymzabrakłotylko2pro-
centgłosówdouzyskaniamandatu),wokręgachwyborcymasowoskreślalipierw-
szychsekretarzy,wojewodów,ministrów,członkówRadyPaństwaiczołowychdzia-
łaczypartyjnych.Ponadto,gdyzaistniałakoniecznośćprzeprowadzeniadrugiejtury
głosowaniawceluobsadzeniawiększościmiejscprzysługującychpartii,dournwy-
borczych18czerwcaposzłoniewieleponad25procentuprawnionychdogłosowania.
Przegranamiałateżtrzeci,bardzoważnyaspekt–moralny:wyboryostateczniepoka-
załybraklegitymacjipartiidodalszegosprawowaniawładzy
2.Zsytuacji,wjakiej
PZPRznalazłasiępowyborach,dobrzezdawalisobiesprawęjejposłowie–wchodząc
dosejmu,wiedzieli,żezjednejstronyobciążaichczterdziestoletniaprzeszłość,zdru-
giej–brakwiarygodnościwspołeczeństwie
3.Obradującenaprzełomieczerwcailipca
plenumNKZSLpodjęłodecyzjęowystąpieniuzkoalicjizPZPR.DziałaczePZPR,
1PZPRprzysługiwało171mandatów,ZSL–76,SD–27,PAX–10,UChS–8,PZKS–5
(za:A.Małkiewicz,Wyboryczerwcowe1989,InstytutStudiówPolitycznychPAN,Warszawa1994,s.23).
2St.Gebethner,Wprowadzenie[w:]Wybory’91apolskascenapolityczna,red.St.Gebethner,J.Raci-
borski,WydawnictwoFundacjiInicjatywSpołecznych„PolskawEuropie”,Warszawa1993,s.9,oraz
A.Małkiewicz,op.cit.,s.78–81.
3J.Pawlak,Podziaływklubachposelskich[w:]Początkiparlamentarnejelity.Posłowiekontraktowego
Sejmu,red.J.Wasilewski,W.Wesołowski,WydawnictwoIFiSPAN,Warszawa1992,s.108.