Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wjegonajbardziejznanejksiążce-Teatrijegosobowtór.Chciałem
więczrozumieć,dlaczegowizjaArtaudabyłataknieposkromiona,
dlaczego-pozostawiającnabokuteatrbalijski,którybyłtylkopierw-
szymbodźcem-zrodziłarefleksjeiobsesjestanowiąceprawdziwe
sednomyśliArtauda.Opublikowanywpaździerniku1931rokuna
łamachnLaNouvelleRevueFrançaise”,przedrukowanywroku1935
wtomieTeatrijegosobowtór,wymęczonyesejnatematteatru
balijskiego,wielokrotniezmienianyipoprawiany,rozpoczynasię
znaczącymzdaniem:
PierwszywystępteatruzBali,któryopierasięnatańcu,śpiewie,pantomimie,
muzyce-iniezmierniemałoprzypominateatrpsychologicznytaki,jak
gorozumiemywEuropie-przywróciłodrazuteatrowiznaczenieczystej
iautonomicznejtwórczości,umieszczającgowperspektywiehalucynacji
ilęku1.
Topierwszezdanierozszerzahoryzontyikażemisiędomyślać,
iżzanapisaniemartykułuukrywasięnietylkomagiaitajemnica
teatrubalijskiego,aleraczejenergia,awłaściwiecaławiązkaenergii,
którasprawiła,żetoArtaud,aniektośinny,dostrzegłupadekformuły
teatrueuropejskiego;tesameenergieskłoniłygo,całkowicienaprze-
kórczasom,abydomagaćsięgłębokiejodnowyteatru,poszukiwać
oczyszczonejiniezbędnejsztukiteatralnej,właściwegojęzykadla
teatrubezwzględnegoiostatecznego.
Takwięcteatrbalijskijawisięjakokatalizatorsilnynatyle,
abyobudzićzapałdonowegoteatru,aletakżeizłośćprzeciwko
dekadencjinietylkoteatru,aleicałejzachodniejcywilizacji.Zdecy-
dowaneodrzucenieZachodu,którebyłocechącharakterystycznądla
Artaudasurrealisty,aodroku1931stałosięmotywemprzewodnim
jegorefleksjiipism,zdajesięwpełniświadomewłaśniedziękiwizji
teatrubalijskiego.
Zadałemwięcsobiepytanie,czyteatrbalijskirzeczywiściejest-
awłaściwieczybyłwówczas-wydarzeniemtakporuszającym,
abywzbudzićtakąreakcję.Gdziemożnazobaczyćteatrbalijski?
Czynaprawdętrzebawyjeżdżać?Tak,trzebajechaćnaBaliizoba-
czyćgoosobiście.Przygotowałemsiędopodróży,czytająclektury
1Przeł.JanBłoński.Artaud(1966,1978),s.74(przyp.tłum.).
16
