Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Konstytucjajestzespołemcechjednostki:morfologicznychiczynnościo-
wych,somatycznychipsychicznych,takuwarunkowanychgenetycznie,jakinabytych.
Konstytucjędeterminująwięcczynnikinietylkodziedziczne,aleiśrodowiskowe.Za-
leżnieoddoraźnychokolicznościmożesięonazmieniać,wpewnymprzynajmniej
zakresie,wciągużyciaosobniczego.
PocząwszyodczasówHipokratesa(naukaotemperamentach)ażdodobynie-
malnamwspółczesnej,naukaokonstytucjiustrojuludzkiegobyłaistotnymelementem
wiedzylekarskiej.Wiedzęokonstytucjiustrojuijejzwiązkuzokreślonymichorobami
(takżepsychicznymi)rozwiniętodopierowpierwszychdziesięcioleciachXXw.,lecz
otym,żenp.gruźlicapłuc(flsuchoty”)lubudarmózgowy(apoplexia)występująprze-
ważnieodpowiedniouosóbwątłychlubotyłych,wiedzianoznaczniewcześniej.
Klasyfikacjatzw.typówkonstytucjonalnych
byławięcistotnadla
diagnostyki,ponieważpewnechorobywyraźnieczęściejdotycząosóbokreślonegotypu
konstytucjonalnego.Najbardziejznanymibyłyklasyfikacjetypówsomatycznychprzed-
stawioneprzezSigauda,KretschmeraiSheldona.Sigaudopisałtypoddechowy,trawien-
ny,mięśniowyimózgowy.Kretschmerprzedstawiłpodziałnatypleptosomatyczny
(wkrańcowejpostaci:asteniczny),pykniczny(wkrańcowejpostaci:artretyczny)iatletycz-
ny(dobrzeodpowiadającytypowimięśniowemuSigauda).Sheldonopisałtypendomor-
ficzny,mezomorficznyiektomorficzny.NauwagęzasługujeteżpodziałSochańskiego
(typtarczycowy,nadnerczowy,płciowy),opartynawłaściwościachukładudokrewnego.
Wpopulacjistosunkoworzadkozdarzająsiętypykonstytucjonalneczyste,
tj.odpowiadająceopisowiwzorcowemu.Znacznieliczniejszesąosobyoniezróżnico-
wanychcechachbudowyciała(Kretschmerokreśliłtypniezróżnicowanymianemtypu
dysplastycznego).Niektórezklasyfikacjitypówsomatycznychlepiejodpowiadająpo-
pulacjimężczyzn(podziałSigaudaiKretschmera),inneharmonizująraczejzpopulacją
kobiet(podziałSochańskiego).
Niektóreklasyfikacjetypówkonstytucjonalnychczłowiekauwzględniałycechy
zarównosomatyczne,jakipsychiczne.Lekarzewcześniebowiemzwróciliuwagęna
rozmaitośćcechpsychicznych.JednakaniHipokrates*(lub–byćmoże–autorzypism
włączonychdoCorpusHippocrateum),aniwielewiekówpóźniejPawłow**nieprzy-
porządkowywalikonstytucjipsychicznejcechombudowyciała.DopieroKretschmer
(1921)opisałtrzyrodzajekonstytucjipsychicznej,dostosowanedotrzechwymienio-
nychwyżejtypówsomatycznych:schizotymiczną(odpowiadającątypowileptosomicz-
nemu),cyklotymiczną(skojarzonąztypempyknicznym)orazwiskozną(epileptoidal-
ną,przyporządkowanątypowiatletycznemu).
Brzezickiprzedstawiłpóźniejopispsychicznejkonstytucjiskirtotymicznej,
szczególnieczęstejwśródPolaków,licznejwśródFrancuzówiWłochów,niemalnie
spotykanejwśródNiemców.Sheldonprzedstawiłprzekonująceargumentystatystyczne
napoparcietezy,żeopisaneprzezeńtrzytypykonstytucjisomatycznej(endomorficzny,
mezomorficznyiegzomorficzny)odpowiadająpodwzględemcharakterologicznym
trzemkonstytucjompsychicznym,określonymodpowiedniojakowiscerotonia,soma-
totoniaicerebrotonia.Klasyfikacjęcharakteruczłowieka(typegzodynamiczny,sta-
tycznyiendodynamiczny)opracowanąnapodstawiezałożeńopartychnaprawachcy-
bernetykiprzedstawiłMazur;tateoriawykraczapozaramyniniejszegorozdziału.
Wmiarętechnizacjimedycynyizwiązanegoztymrozwojumożliwościdiag-
nostycznych(tj.wmiarę,jaklekarzcorazbardziejpoleganatechnicznychmetodach
*Podziałtemperamentównasangwiniczny,flegmatyczny,cholerycznyimelancholiczny,
odpowiadającyprzewadzejednejzczterechcieczy:krwi,śluzu,żółciiczarnejżółci(mianemczarnej
żółciokreślanobardzociemnąkrewwżyleśledzionowej).
**Podziałkonstytucjipsychicznejnatypsilnyzrównoważonyopodtypach:dynamicznym
ispokojnym,typsilnyniezrównoważony,typsłaby.
36
