Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
mów–podstawowychjednostekmowy,zktórychskładająsięposzczególnewyrazy).
Analizatychprocesównasuwawniosek,żemowajestzłożonączynnościąwielu
ośrodkówzlokalizowanychwobrębiewszystkichpłatówkorymózgowejistruktur
podkorowych.Wypowiedzenienawetnajprostszegozdaniawiążesięzuruchomieniem
całegociąguprocesów.
Wpierwszejfazie,tzw.mowywewnętrznej,biorąudziałośrodkidecyzyjne
skojarzonenatenokreszpokładamipamięci,którejobszaryznajdująsięwbezpośred-
nimsąsiedztwieośrodkówmowy(używającanalogiidopojęćinformatyki,jesttopa-
mięćobardzokrótkimczasiedostępu).Ośrodkipamięciodnosząsiędosłówdwoja-
kiegorodzaju:stałych(rzeczowniki,przymiotniki)iruchomych(czasowniki).Pierwszy
ztychośrodkówjestzlokalizowanywobrębietylnejczęścigórnegozakrętuskro-
niowego,adrugi–wtylnejczęścidolnegozakrętuczołowego.
Wkolejnejfazieskoordynowanyruchaparatuartykulacyjnegopozwalanadać
mowiejejostateczny,fluzewnętrznionykształt”.Jesttoproceswznacznejmierze
zautomatyzowany,odbywającysięflkrokpokroku”(fonempofonemie,słowoposłowie),
ianalogiadoinnych,dalecemniejskomplikowanychczynnościruchowych(wytwarzanie
mowy)lubpoznawczych(rozumieniemowy)jestjaknajbardziejstosowna.Różnicawy-
dajesięjedyniepolegaćnastopniuzaangażowaniailiczbiewspółpracującychośrodków
korowych(podkorowepozostajątesame).Naszmózgzatemnawetwprocesachbar-
dzozłożonychtrzymasięutartych,dobrzesobieznanychiskutecznychschematów.
Istniejewielepoglądównazagadnieniamowy,wielejesttakżepodziałówjej
upośledzenia.Poniżejprzedstawionoten,którywydajesięnajbardziejodpowiadać
kryteriomanatomiczno-neurofizjologicznym:
1.Afazjaruchowa(ekspresyjna)Broca–przyzachowanejzdolności
aparatumowydoartykulacjiiwykonywaniuruchówniezbędnychdomó-
wieniachorzyniemogąwpłynnysposóbprzejśćzmodulacjijednejzgłoski
dokolejnej.Wypowiadająpojedynczesylabylubprostesłowa,powtarzając
jeiprzetwarzając(monofazja).Wlżejszychprzypadkachmowajestpowol-
na,przerywana,kontynuowanazwyraźnymwysiłkiem.Charakterystyczne
sązaburzeniasekwencjisylabowychsłów.Stantenjestkonsekwencją
uszkodzeniaczęściruchowejkorowegoośrodkamowy,któraznajdujesięw
tylnejczęścidolnegozakrętuczołowego(pole44.narycinie5.3).Często,
podwpływempobudzeniaemocjonalnego,chorzypotrafiąwypowiadaćsię
wsposóbpłynny.Pacjentczęstomaświadomośćswojejułomności,jest
zażenowanyimałomówny.Wczystejafazjimotorycznejrozumieniemowy
niejestzaburzone;
a)afazjaaferentnakinestetyczna(afazjapodkorowa)typafazjiruchowej,
będącejzaburzeniemautomatyzmuruchówmowy,związanyzuszko-
dzeniemadekwatnegoanalizatorakinestetycznego(obszardolnejczęści
zakrętuzaśrodkowego),zktórymsprzężonesąośrodkipodkorowe;
wciężkichprzypadkachbrakjestnawetpodstawowegozespołuruchów
koniecznychdowypowiedzeniazgłoski,wlekkichnastępujepomieszanie
głosekprzedniojęzykowychiwargowych;stantenjestodpowiednikiem
apraksjimowy(zob.str.85)iczęstotowarzyszymuapraksjatwarzy.
2.Afazjaczuciowa(recepcyjna)Wernickego–jestformąagnozji
(zob.str.84)fonemów,wynikającązuszkodzeniasłuchowegoośrodka
mowy,któryznajdujesięwtylnejczęścigórnegozakrętuskroniowego(pola
41.i22.narycinie5.3).Chorynierozróżniazgłosekinierozumieznaczenia
słów,któresłyszy.Możejepowtarzać,nieznajdującwnichżadnegosensu.
Wprzypadkachlżejszychchoryrozumieznaczeniepojedynczychsłówlub
bardzoprostychzwiązkówwyrazowych,niepojmujączdań.Mowamoże
byćtworzonaprawidłowo,leczwkonsekwencjijejniezrozumienia
82
