Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Ideowo-filozoficzne,społeczno-kulturoweipsychologicznezałożenia...
23
WpołowieXIXwiekuhrabiaArturGobineaunapisałSzkiceonierów-
nościrasludzkich,aleteoriarasizmu,rozwijanaprzezVacheradeLapou-
ge,atakżeprzezHoustonaStewartaChamberlaina,autoraPodstawXIX
wieku,przejawiałasięnietylkowprzekonaniu,żetoczysięwalkaras,ale
takżewtrosceojakośćrasywdanymspołeczeństwie.Popularnestałysię
eugenikaihigienarasowa,rozwiniętewpoczątkuXXwiekugłównieza
sprawąpisma„ArchivfürRassen-undGesellschafs-Biologie”,założonego
przezAlfredaPloetzaw1904roku.Nowąpostaćprzybrałtakżeantysemi-
tyzm,którypodkoniecXIXwiekuzaczętouzasadniaćodmiennościąrasy
żydowskiejorazprzekonaniem,żejejimmanentnymcelembyłozniszcze-
nierasygermańskiej,aryjskiej.
Tegotypunowyantysemityzm–opartynienauprzedzeniachreligij-
nych,lecznapojęciurasy–szczególnierozpowszechnionywNiemczech
iwcałejEuropie,odFrancjipoRosję,stałsiępowszechnymskładnikiem
myśleniaeuropejskiego.Socjolodzywskazywalinanierównośćludzi,na
zróżnicowanieichzdolnościitalentów,któreVilfredoParetonazywałre-
zyduami,awśródktórychwyróżniłtakżerezyduaokreślającepredyspozy-
cjedosprawowaniawładzy,wynikającezezdolnościdoużyciaprzemocy
isiły.RobertMichelswskazywał,żenawetwwarunkachdemokracjirzą-
dząoligarchie,awpartiachpolitycznychniemamowyodemokratycznym
wyborzeprzywódców.Przypomniećteżtrzebagwałtownyrozwójgeopoli-
tyki,próbyzespoleniapolitykizgeografią,zrozwojemterytorialnympań-
stwa,bazującenaprzekonaniu,żeodpowiedniaprzestrzeńjestwarunkiem
rozwojutakiegoorganizmu,jakimjestnaród.FriedrichRatzeliwieluin-
nychczołowychgeopolitykówwiązałonowąnaukęzprzeświadczeniem,że
państwoinaródsążywym,jakbybiologicznymorganizmem,potrzebują-
cymprzestrzenidlaswegorozwoju17.
Wszystkotosprzyjałotezie,żeistnienienaroduczyluduniemożebyć
skutkiemumowyspołecznej,ajestraczejwytworemsiłnaturalnych,bio-
logicznychihistorycznych,czymś,coniedajesięsprowadzićdosumy
składającychsięnańobywateli.Cowięcej–tworzyonbytniezależnyod
tychjednostek,samoistnyiposiadającywłasnycel,własnyrozwójiwłasny
kształt,jedynyiniepowtarzalny.Tozaśprowadziłodowniosku,żedemo-
17A.Wolf-Powęska,DoktrynageopolitykiwNiemczech,InstytutZachodni,Poznań
1979.
